Салбий ҳолат, албатта. Буларнинг сабаби ҳақида кўп тўхталиб ўтилган. Ўйин савияси, чиройли футбол, шароитлар, ўйин саналари ва вақти ҳамда бошқа жиҳатлар бунга таъсир ўтказяпти. Бу сафар биз буларга қайтадан тўхталиб ўтирмаймиз. Осиёнинг бошқа лигаларида бу борада вазият қандай экани тўғрисида маълумот берамиз. Лига, ўртача ташриф, энг кўп ишқибоз келган учрашувлар ҳақида қитъамизнинг 12 мамлакатидаги аҳвол билан таништириб ўтамиз.

Биз мамлакатимизда кўпинча футболни биринчи рақамли спорт тури сифатида эътироф этамиз, аммо стадионларга келаётган мухлислар сонига боқиб, бундай ўйлаш қийин. Асосан хориж футболига қизиқиш кучлироқ. Маҳаллий лига ҳозирча ихлосмандлар диққатини торта олмаяпти. Жорий мавсумда ҳар бир ўйинни ўртача 4657 нафар мухлис стадиондан кузатиб борган. Бу ўтган йилгига нисбатан ёмонроқ кўрсаткич. Бу борада натижанинг пастлагани асосан Фарғона водийси ва Қаршида стадионларга ишқибозлар ташрифи сезиларли даражада камайиб кетгани билан боғлиқ. Илгари Тошкент шаҳрида мухлислар камлигини ёзардик. Ҳозирга келиб водий ва Қаршида ҳам бу миқдор бир неча баробарга пастлаб улгурди. Олий лигада 2016 йил энг кўп ишқибоз “Бухоро” – “Насаф” учрашувига ташриф буюрди. Ўша куни стадионда 24104 нафар томошабин бўлгани қайд этилган.

Анча йиллар аввал ҳам кам мухлис тушадиган учрашувлар бўларди. Шу билан бирга 25-40 минглаб ишқибозлар келадиган беллашувлар сони анча кўп эди. Ҳозир 20 мингдан ортиқ мухлис йиғадиган баҳслар деярли қолмади. Футболдан одамларнинг кўнгли қолиши осон, аммо уларни қайтариш бунчалик осон кечмайди. Биринчи навбатда бунда клубларнинг ўзини айблаган бўлардик. Клублар ишқибозлар билан деярли ишлашмаяпти. Улар тайёр бюджетга эга. Шу сабабли одамларни стадионга жалб қилиш, уларнинг истакларини ҳисобга олиш ҳақида ҳеч ким қайғурмайди. Клуб тепасида ўтирган футболни тушунмайдиган инсонлар туфайли аниқ тизим, режа ва йўналиш мавжуд эмас. Улар учун бир йил ўтса ва улар ажратилган маблағни ишлатиб битиришса кифоя. Яна худди клубн ўзлари ташкил қилиб, нолдан кўтаргандек мақтаниб юришлари кўпчиликнинг энсасини қотиради. Тайёр пулни ишлатишни барча уддалайди. Лекин мияни озроқ ишлатиб, эртанги кун тўғрисида бош қотириш учун масъулиятни ҳис қилиш лозим, клуб раҳбарларида ватанпарварлик, виждон сингари нарсалар бўлиши даркор.

Мухлислар қайтадиган бўлсак, ўртача ташриф борасида минтақамизда БАА ва Қатардан устунмиз. Лекин бу мамлакатларда аҳоли сони камлиги сабабли ташриф жуда юқори бўлмаслиги ўз-ўзидан тушунарли. Осиё миқёсида олганда эса Индонезия, Вьетнам ва Малайзия ҳам ишқибозлар келиши бўйича биздан ўзиб кетганини кўриш мумкин.

Хитой Суперлигасида катта пул айланмоқда. Юқори савияли легионерлар жалб қилингани учун стадионларга кўпроқ одам кела бошлади. Якунланган мавсумда ўртача ташриф 24159 нафарни ташкил этди. Бу борада Хитой жаҳонда кучли бешликка киради. Энг кўп мухлис Пекинда ўтган “Бейжинг Гуан” – “Гуанчжоу Эвергранд” учрашувига ташриф буюрган. Ўша баҳсни 53080 мухлис стадионда кузатган.

Ҳиндистонда икки лига мавжуд. Биринчиси одатий чемпионат, иккинчиси эса хорижлик юлдузларни таклиф этиш эвазига ташкил қилинган суперлига. Ҳозирча давом этаётган биринчилик беллашувларини 19771 нафардан томошабин кузатмоқда. “Керала” ва “Дайнамос” ўйинига 54 минг нафардан кўпроқ ишқибоз келган. Дастлабки мавсумда Ҳиндистондаги мусобақа кўпроқ қизиқишни жалб қилганди. Ўшанда машҳурроқ юлдузлар клублар билан шартнома имзолаган. Айни пайтда номдор ижрочилар сони камроқ. Шу сабабли мухлислар ташрифи борасида ҳиндлар суперлигасида пасайиш юзага келишини кутиш мумкин. Эслатиб ўтамиз, ушбу турнир расмий мусобақа саналмайди.

Япониянинг уч дивизионига тўхталсак. Юқори лига баҳсларини ўртача 17968 нафар мухлис кузатди. Энг кўп томошабин 56 мингдан ортиқни ташкил қилган. Бизнинг биринчи лигага мос келадиган мусобақада ўртача ташриф 6973дан иборат бўлди. “Саппоро” ва “Каназава” ўртасидаги беллашувни эса 33697 ишқибоз стадиондан кузатган! Бизнинг биринчи лига билан тенг мақомга эга бўлган мусобақада шунча мухлис! Қойил қолса арзийди. Маълумот учун учинчи табақадаги биринчилик, бизнинг иккинчи лигага тенг дивизионда учрашувларни ўртача 2957 мухлис кузатган. Деярли уч минг. Бу жуда юқори кўрсаткич. Ўша лигада энг кўп томошабин келган беллашувда бу миқдор 11867 нафарни ташкил қилибди. Японияни ҳақиқий футбол мамлакати деб айтса бўлади. Гарчи, у ерда бейсболга қизиқиш ўта юқори даражада бўлса ҳам.

Австралия “А” лигаси тобора кўпроқ қизиқишга эга бўлиб боряпти. Эндигина қизиб бораётган мавсумда ўртача ташриф 14634дан иборат. Бу миқдор ҳали ортади. “Вестерн Сидней” ва “Сидней” ўртасидаги ўзига хос дербини 61880 томошабин кўрган. Биз унчалик менсимайдиган Индонезияда ўртача ташриф 8219 нафар! Мухлис йиғишдаги рекорд эса 50117га тенг.

Эрон ва Кореяда ишқибозлар биздан кўпроқ келиши ҳайратланарли эмас. Бошқа томондан Кореяда мухлислар озайиб бормоқда. “К” лига корейсларнинг эътиборини унчалик тортмаётганини кўриш мумкин. Яхши савиядаги футболчиларнинг хорижга йўл олаётгани бунга сабабдир, эҳтимол. Бироқ Японияда шундай ҳолат бўлгани ҳолда кўрсаткич икки бараварга яхшироқ.

Малайзияда ўртача ташриф 6758 нафар ишқибозни ташкил этган. Қизиғи, биринчи лига учрашувига олий лигадаги энг кўп мухлис келганидан кўпроқ томошабин йиғилган. Юқори лигада бу 26800, қуйи лигада 35 мингдан иборат бўлган. Вьетнам ва Таиландда ҳам ишқибозлар сони биздагига нисбатан кўпроқ.
Осиёда бу жиҳат бўйича тобора қуйига қараб шўнғиётганимизни кўришимиз мумкин. Кейинчалик вазият қандай кўриниш олишини билмаймиз, аммо ишқибозларни шунчаки стадионларга қайтариб бўлмаслигини клубларимиз билиш олишса, ёмон бўлмасди.

Изоҳ: 1-устун мамлакат, 2-устун ўртача ташриф, 3-устун энг кўп мухлис келган жамоалар ўйини, 4-устун ўйиндаги ишқибозлар сони.

Хитой	24159	Бейжинг Гуан - Гуанчжоу Эвергранд	53080
Ҳиндистон	19771	Керала Бластерс - Дели Дайнамос	54913
Япония J1	17968	Урава – Йокогама	56841
Япония J2	6973	Саппоро – Каназава	33697
Япония J3	2957	Оита – Йокогама	11867
Австралия	14634	Вестерн Сидней – Сидней	61880
Индонезия	8219	Персия - Семен Паданг	50117
Эрон	8134	Персеполис – Истиқлол	75000
Жанубий Корея	7894	Сеул – Сувон	47899
Малайзия	6758	Жохор Дарул – Селангор	26800
Саудия Арабистони	6572	Ал Аҳли – Ал Иттиҳод	49732
Вьетнам	6307	Ханой - Хай Фонг	19000
Таиланд	5428	Бурирам – Чонбури	32600
Ўзбекистон	4657	Бухоро – Насаф	24104
БАА	2557	Айн – Ваҳда	18126

Беҳзод НАЗАРОВ.

Мухлислар ташрифи: Олий лига қанчалик эътиборни жалб қилмоқда?