Mikola Lixovidov choynakni qaynatib, ozgina to'xtab turadi-da, so'ng uning ichidagi suyuqlikni stakanlarga quyadi. Suv klub binosi vazifasini bajarayotgan kichkina, eski kiyinish xonasi yaqinidagi artezian quduqdan keladi. Aytishlaricha, u 80 metr chuqurlikdan oqib chiqadi va xuddi shunday istemol qilinishi kerak: tana haroratidan biroz yuqori bo'lib, tana hujayralari to'g'ri namlanishi uchun sekin-asta ichilishi lozim. "Real Farma" jamoasida hech kim mashg'ulotlardan oldin boshqa ichimlik ichmaydi, Lixovidov esa uning qo'shimcha foydasi borligiga qattiq ishonardi. "Dinamo Kiev"ning bir shifokori menga bu Ukrainadagi eng yaxshi suv ekanligini aytgan," deydi u. "Bu suv mangu yoshlik siridir".

Mo'jiza yoki afsona bo'lishidan qati nazar, bu tartib Lixovidovga juda foydali bo'lyapti. U yanvarda 59 yoshga to'ldi va malum bo'lishicha, dunyodagi eng keksa professional futbolchi hisoblanadi. U yaponiyalik mashhur futbolchi Kazuyoshi Miuradan deyarli bir yosh katta bo'lib, bu rekordga ishonchli davo qiladi va o'z faoliyatini to'xtatishni mutlaqo xayoliga ham keltirmaydi. U hamon Ukraina uchinchi ligasida o'ynay oladi. "50 yoshgacha o'ynayman deb o'ylagandim", deydi u. "Lekin hozir 60 ga yaqinlashib qolganman, o'zimga cheklov qo'ymoqchi emasman".

Bino orqasidagi ko'tarilgan qirg'oqda temir yo'l bo'ylab yuk poezdi taraqlaydi. Urush paytida Ukrainani harakatda saqlash uchun zarur bo'lgan say-harakatlar deyarli uch yarim yil davomida doimiy tahdid ostida yashayotgan Odessaning shimoliy chekkasidagilar uchun sir emas. Lixovydov poezd o'tayotganda tashqariga chiqib, kichik golf maydonchasi yonida turadi; "Real Farma"ning qolgan o'yinchilari bugungi mashg'ulotning birinchi bosqichini tugatdilar va tez orada u "Ivan stadioni" maydonida ularga qo'shiladi.

Avvalo, maxsus proceduradan o'tish kerak. "Xaka raqsiga o'xshab", deya kuladi u, butun tanani uqalash orqali mushaklarni bo'shashtirib, limfa oqimini yaxshilashini tushuntirarkan. Taxminan 15 yil oldin nerv sohasi yallig'langanini his qilganda, bunday qizdirish mashqini o'yinni davom ettirishi uchun tavsiya etishgan ekan. U o'zidan uch barobar yosh jamoadoshlari oldiga yuguradi va to'pni egallab oladi.

Bu joylar kamtarona bo'lib, maydonning bir tomonidagi o'rindiqlar ikki qatordan oshmaydi. Uzoq burchakdagi bayroqning orqasida tovuq va xo'rozlar saqlanadigan katta qafas joylashgan. "Real Farma" o'z uy o'yinlarini shu erda o'tkazadi va bu ko'pincha qiyinchilik tug'diradi: biz uchrashgan paytda, garchi pastki ligaga tushib ketish xavfi bo'lmasa-da, ular ikkinchi liganing "A" guruhida so'nggi o'rinni egallashlari aniq bo'ladi. "To'rtta o'yinchimiz 17 yoshda", deydi mashg'ulotni kuzatayotgan sport direktori Boris Tishkul. "Yoshlar biz bilan o'zlarining birinchi professional shartnomalarini imzolashlari mumkin va bu ular uchun yuqoriroq pog'onalarga ko'tarilish imkoniyatni hozirlaydi. Ular oyiga 200 yoki 300 evro maosh olishadi, bundan tashqari g'alaba uchun bonus ham beriladi, ammo bu mavsumda atigi ikki marta g'alaba qozonishgan".

Lixovidov bu xom umidvorlar jamoasida ajralib turuvchi o'yinchidir. Jamoaning ko'p azolari yaqin atrofdagi "Chernomorec" kabi yirik klublarning mahalliy akademiyalarida tarbiyalangan. Biroq u muntazam ravishda boshlang'ich tarkibda o'ynash va zaxiradan mahorat bilan kirib kelish orqali vazmin hujumkor yarim himoyachi sifatida jamoaga o'z hissasini qo'shdi. O'tgan hafta u 2024-25 yilgi mavsumning o'n birinchi va so'nggi o'yinini o'tkazdi; bu davrda u ikkita gol urdi, ikkalasi ham penaltidan. "Agar men maydonga chiqib, natija ko'rsatsam, ehtimol keyingi o'yinda asosiy tarkibda boshlayman," deydi u. "Aks holda, katta ehtimol bilan zaxirada qolaman va o'yinning oxirgi daqiqalarida maydonga tushaman. Agar o'yinim yaxshi bo'lmasa, ko'p o'ynamayman".

Bu erda yana bir muhim jihat ko'zga tashlanadi: takidlash joizki, Lixovydov nafaqat "Real Farma"ning prezidenti, balki o'zi boshqarayotgan farmacevtika kompaniyasi orqali uning egasi hamdir. "Men professional futbolchi bo'lishni, yuqori darajada o'ynashni orzu qilardim," deydi u. "Shuning uchun bu orzuni o'z qo'llarim bilan amalga oshirdim".

Shuni takidlash kerakki, u 2011 yil iyul oyida 45 yoshida "Prikarpatiya Ivano-Frankivsk"ga qarshi o'yinda professional debyutini amalga oshirgan payt havaskor hisoblanmasdi. U yoshligida katta umidlar uyg'otgan, ammo Kuyalnikdagi ko'mir konida ishlaydigan ishchi oilasidan bo'lgan ota-onasi unga talimni ustuvor qilishni talab qilgan edi. U o'z biznesini boshlashdan oldin Odessa tibbiyot universitetida Ukraina tarixidan dars bergan, biroq futbol uning hayotida kundalik mashg'ulot bo'lib qolavergan.

"Men bolaligimdan jamoalar tuzib kelganman", deydi u. "Maktabda, ona qishlog'im Novaya Kovalivkada, universitetda, keyinchalik kattalar darajasida ham". O'yinchi-murabbiy sifatida u mintaqaviy musobaqalarda muvaffaqiyat qozondi va oxir-oqibat "Real Farma"ga aylangan klubni tashkil etdi. Ular 2011 yilda professional darajaga ko'tarilishdan oldin havaskorlar o'rtasida ketma-ket uchta Odessa kubogi musobaqalarida g'olib bo'lishgan. Lixovidov o'z orzusini ro'yobga chiqargan bo'lsa-da, "Real Farma" keyingi bosqichga o'tishga tayyor ekanligini isbotladi.

14 yil davomida katta yutuqlarga erishishga urinishlar bo'lgan, Lixovidov esa qariyb 200 marta maydonga tushgan. Achchiq-shirin xotira – 2016-17 yilgi so'nggi o'yin kuni, o'shanda "Real Farma" ikkinchi ligaga ko'tarilish uchun pley-offga chiqishga bitta g'alaba etmay qolgan edi. "Biz Niva Vinnitsani engishimiz kerak edi", deya eslaydi u. "Ular ustunlik qilishdi, ammo o'yin tugashiga 10 daqiqa qolganda o'ng qanot himoyachimiz gol urdi. Biz juda xursand bo'ldik, lekin ular oxirgi daqiqalarda hisobni tenglashtirishdi va shu bilan tugadi. Bu faqat sport bera oladigan hissiyotlar to'plami edi. Bunday hayajonni boshqa qaerdan topishni bilmayman".

Ukraina futbolining bu darajasida, keng miqyosdagi vaziyatni hisobga olgan holda, "Real Farma"ning faoliyatini davom ettira olishi kichik mo'jizadir. Bir necha soatdan so'ng, Lixovidovlar oilasining orqa hovlisida o'tirganida, yaqin atrofdagi Chernomorskka ballistik raketa hujumi tufayli yuz bergan portlash erning silkinishiga sabab bo'ldi. Bu holat yana bir bor tasdiqlandi. Urushning dastlabki paytlarida, xotini Viktoriya va qizi Lada uyda bo'lgan vaqtda, ikkita raketa ularning uyidan 100 metr narida joylashgan binoni vayron qilgan edi.

"Rossiya bosqinidan bir hafta o'tgach, biz mashg'ulotlar uchun yig'ildik", - deydi Lixovidov. "Albatta, dastlabki kunlarda futbolchilarning yarmi menga armiyaga ketmoqchi ekanliklarini aytishdi. Men o'g'lim Andriy bilan safarbarlik punktiga bordim, lekin ularda qurol qolmagani uchun keyinroq aloqaga chiqishlarini aytishdi. Shuning uchun futbolchilarga: "Kelinglar, o'zimiz sevgan va bilgan ish bilan shug'ullanaylik, futbol o'ynaylik va vaziyat qanday tus olishini ko'raylik", deyishimga to'g'ri keldi. Bu bizning hozirgi hayotimiz".

2022 yil 24 fevralda, keng ko'lamli bosqinning birinchi kunida, Lixovidov o'zining 50 nafar xodimida bankomatlar ishlamayotgan sharoitda etarli naqd pul borligiga ishonch hosil qilish uchun Odessa shahar markaziga yo'l oldi. Keyinchalik u o'z kompaniyasi orqali front chizig'i yaqinida joylashgan askarlarga dori-darmonlar va isitgichlar kabi boshqa amaliy yordamlarni etkazib bera boshladi. Ukraina janubining ayrim hududlaridagi vaziyat to'laqonli insonparvarlik inqiroziga aylanib borgan bir paytda, u eng ko'p zarar ko'rgan joylarga bolalar kiyimlari va oziq-ovqat etkazib berdi.

"Butun qitadan biz biznes aloqalarida bo'lgan kompaniyalar va shaxslar menga qo'ng'iroq qilib, nimaga ehtiyojimiz borligini so'rashardi", deydi u. "Bazida ikkita mikroavtobus yordamga to'la bo'lardi. Bizga faqat kimga kerak bo'lsa, sotmasdan berishimizni aytishardi. Butun Evropa biz bilan ekanligini his qildik. 2022 yilda shunday katta ruhiy ko'tarinkilik bo'ldiki, agar biz kerakli barcha qurollarni olganimizda, allaqachon urushda g'alaba qozongan bo'lardik".

O'sha kun hali kelmagan, shuning uchun Lixovidov biznesni futbol bilan qo'shib olib borishda davom etmoqda. U SSSR parchalanganidan beri Odessada juda tanish bo'lgan korrupciya uch yil oldin deyarli yo'q bo'lib ketganini, ammo soxta tekshiruvlar va jarimalar orqali nozikroq usullar bilan qayta paydo bo'lganini takidlaydi. "Agar futbol bo'lmaganida, qolgan ishlarimni qila olmasdim", deydi u. "Futbol menga kuch va ilhom bag'ishlaydi, boshqa ishlarni amalga oshirishga undaydi".

U "Real Farma" futbolchilariga o'z vaqtida maosh to'lanishini taminlaydi. Odatdagi haftada u ularning to'rtta mashg'ulotidan uchtasida qatnashadi va kunning qolgan qismini kompaniya ishlariga bag'ishlaydi. "Men ko'pincha soat 16:00 dan 18:00 gacha bo'lgan vaqt oralig'ida 15 yoki 20 daqiqa mizg'ib olaman", deydi u. "Lekin yarim soat emas, bu juda ko'p".

U hali ham o'z vazifasini bajara oladimi? "Uning tezligi yo'q, lekin ko'rish qobiliyati yaxshi", deb kuladi 25 yoshli Andriy. U "Real Farma" jamoasining sardori bo'lgan va 2014 yilda 14 yosh-u to'qqiz oy-u besh kunligida debyut qilib, o'ziga xos tarix yaratgan. "Uni Zidan deb atashingiz mumkin", deya qo'shimcha qildi u. Garchi o'smir sheriklari ko'proq yugursa-da, mashg'ulot maydonida uning to'pni nozik qabul qilishi va turli xil uzatishlar diapazoni haqida ko'plab dalillar ko'zga tashlanadi.

Shubhasiz, Lixovidov omadli bo'lgan: u xayoliy orzuni aniq, moddiy voqelikka aylantirish imkoniyatiga ega bo'ldi. Biroq uning jiddiyligi, xoh "Real Farma"ning kelajagiga yo'naltirilgan bo'lsin, xoh o'zining tetik jismoniy holatini saqlab qolishga qaratilgan bo'lsin, shubha ostiga qo'yilishi qiyin. "Men hech qachon dunyoning eng keksa futbolchisi bo'lishni maqsad qilmaganman, bu imkoniyat haqida faqat bir necha yil oldin o'ylay boshladim", deydi u. Klub bu borada rasmiy tasdiqlash uchun FIFAga murojaat qilgan, ammo hali javob kutmoqda.

Urush tugagach, "Real Farma" Tishkulning ayrim xalqaro aloqalaridan foydalanib, Gruziya, Serbiya va Polsha kabi mamlakatlardan futbolchilarni jalb qilishni rejalashtirmoqda. Ular bu sohada muvaffaqiyatga erishishni istashmoqda. Ehtimol, o'sha paytga kelib, vaqt va sport talablari nihoyat Lixovidovni ortda qoldirar. "Menda istalgan payt faoliyatimni yakunlash imkoniyati bor," deydi u. Ammo hozircha bu imkoniyatdan foydalanishga shoshilayotgani yo'q.

Nik Eyms

59 yoshli dunyoning eng keksa professional futbolchisi bilan intervyu: "O'zimga cheklov qo'ymayman"