Bu oliy ligada 15-o'rinni egallagan “So'g'diyona” va birinchi ligada mavsumni ikkinchi pog'onada yakunlab, salkam ikki hafta o'z raqibini kutgan “Oq-tepa” jamoalari o'rtasidagi o'tish o'yinidan so'ng yurtimizda mavsum to'laligicha yakunlanadi. Mazkur bahs ertaga Olmaliq shahridagi yangi stadionda bo'lib o'tadi.

Reglamentda nima deyilgan?
PFLning 2015 yilgi mavsum uchun ishlab chiqqan Reglamentining 4-bo'lim, 8-bandining ikkinchi abzacida quyidagi jumlalar keltirilgan: Oliy liganing farm-klubidan tashqari, O'zbekiston birinchiligining 2015 yilgi mavsumida ikkinchi o'rinni egallagan jamoa, oliy ligada 15-o'rindan joy olgan klub bilan (betaraf maydonda) o'tish uchrashuvida o'ynaydi.

Ixchamgina kitobchadan o'tish o'yiniga bog'liq boshqa biror bir so'z topib ko'ringchi? Yana bilmadim. Shaxsan men Reglamentga ko'z yugurtirib, o'tish o'yiniga bog'liq boshqa so'z topa olmadim. Nega unday demoqchi bo'layotganimizni quyida tushuntirishga harakat qilamiz.

Reglament 2015 yilning 5 yanvarida O'FF prezidenti Mirabror Usmonov tomonidan tasdiqlangan. Demak, o'sha vaqtdayoq Reglamentda o'tish o'yini haqidagi yuqoridagi jumlalar bo'lgan va o'sha vaqtning o'zidayoq o'tish o'yinining kelajagi mavhumligicha qoldirilgan. Yig'ilishlarning birida PFL Bosh direktori Farhod Magometov ikkala liga vakillarini ham teng ko'rishini aytib o'tgan edi. Lekin o'tish o'yini bilan bog'liq tushunarsiz qarorlar kaminani ajablantirdi.

Yuqorida takidlaganimizdek, Reglamentda o'tish o'yini haqida faqatgina birgina jumla keltirilgan. Bu erda hech narsaga to'liq oydinlik kiritilmagan. Anig'i shuki, o'tish o'yini bo'ladi. O'yin qachon tashkil qilinadi, qaerda bo'lib o'tadi, klublarga qanday talab qo'yiladi, bunisi nomalum. To'g'ri, o'yin betaraf maydonda o'tkaziladi, deyilgan, lekin betaraf shahar emas. Albatta, bu katta muammo emas. Chunki Reglamentda O'zbekiston Kubogi musobaqasi uchun ajratilgan bo'limida ham final o'yini betaraf maydonda o'tkazilishi, so'nggi qarorni O'FF va PFL qabul qilishi yozib qo'yilgan. Qolaversa, final stadioni musobaqaning yarim finalida g'olib bo'lgan jamoalardan kelib chiqqan holda tanlanadi. Bilasizmi, eng asosiysi nima? Reglamentda O'zbekiston Kubogi uchun alohida bo'lim ajratilgan. Bu bo'limda O'zbekiston Kubogi musobaqasiga doir barcha savollarga javob olishingiz mumkin. Kerak bo'lsa, Reglamentning 4-bo'lim, 11-bandida O'zbekiston Birinchiligining ikkinchi bosqichida omadsizlikka uchragan ikkita klub (2015 yilgi omadsizlar - “Lokomotiv-BFK” va “G'ijduvon” - muallif) o'tish turnirida qatnashishi va mazkur o'tish turniri uchun qo'shimcha “Nizom” ishlab chiqilishi ham yozib qo'yilgan. Kechirasiz-u, oliy va birinchi liga klublari o'rtasidagi o'tish o'yini ham qaysidir manoda alohida Nizomga loyiq uchrashuv. To'g'ri, bitta o'yin, Nizom yozish shartmi, dersiz?! Fikrimcha, shart! Agar Nizom ishlab chiqilmasa ham Reglamentda alohida bo'lim yoki barcha savollarga javob topsa bo'ladigan kattagina band ajratilishi lozim. Nega deysizmi? Sababi, bizda oliy liga bilan birinchi liga musobaqasi, klublarga qo'yilgan talablar o'rtasida farq bor.

Oddiy misol, oliy liga klublari 45, birinchi liga jamoalari esa, 25 nafar futbolchini ro'yxatdan o'tkaza oladi. Birinchi liga klublariga yana bitta alohida talab qo'yilgan. Jamoa har bir o'yinda boshlang'ich tarkibga ikki nafar 19 yoshdan kichik futbolchini kiritishi shart. Zaxirada ham ularning o'rnini to'ldiradigan kamida bir nafar o'yinchi bo'lishi lozim. Agar yosh o'yinchi jarohat olmasa, o'rnini boshqasiga bo'shatib bera olmaydi. O'yini chiqsa-chiqmasada maydonda harakat qilaveradi. Futbolda, boz ustiga, bugungi kun o'zbek futbolida barqaror o'yin ko'rsatadigan o'yinchini eslay olasizmi? Yana u hali 20 yoshni qarshilamagan bo'lsa! Maydondagi yosh o'yinchining o'rnini faqat yosh futbolchi bilan to'ldirish mumkin. Bu o'z-o'zidan klublar yil davomida qaysidir poziciyada yosh o'yinchining xizmatidan foydalanishga majbur. Aytgancha, birinchi liga klublariga bu borada bitta engillik yaratilgan. Tarkibdagi yosh futbolchi turli yoshdagi terma jamoaga chaqirilsa, o'sha vaqtdagi rasmiy o'yinlarda klub boshlang'ich tarkibga bir nafar yosh o'yinchini kiritishi mumkin. Oliy ligada esa, bunday talablarga guvoh bo'lmaysiz. Tabiiyki, shu erning o'zidayoq o'tish o'yinida tenglik yo'qoladi. Chunki ertaga bo'lib o'tadigan Nizomi yo'q o'tish o'yinida har ikkala klubga ham yangi futbolchilarni qo'shimcha “zayavka” qilishga ruxsat berilmagan. Tabiiyki, birinchi liga klubi ro'yxat o'tkazgan 25 nafar o'yinchining kamida 3 nafaridan voz kechishga majbur. Har holda oliy liga klublari tavakkal qilib, yosh o'yinchilarning xizmatidan foydalanmayotgan bir vaqtda birinchi liga jamoasidan bunday matonatni kutish mushkul. Albatta bu erda PFLdan ko'ra, ko'proq klub murabbiylari aybdor, ammo hech kim bir yillik mehnatni bitta o'yin bilan chippakka chiqarishni istamaydi. Chunki ertanggi o'yin yo bir yillik mehnatlarning samarasini yuzaga chiqaradi yoki qo'polroq qilib aytganda bir pul qiladi. Bunday holatda Davron Fayziev ham, Ildar Sakaev ham tarkibga yosh o'yinchini kiritib tavakkal qilmaydi. Lekin “Oq-tepa”dan farqli ravishda “So'g'diyona”da tajribali futbolchilar ko'proq. Aytganimizdek, bunga oliy bilan birinchi liga klublariga qo'yilgan talablardagi farq sabab.

O'tish o'yini oliy liga darajasida o'tkazilsa, demak, birinchi liga jamoasiga ham qandaydir engillik yaratib berilishi shart. Oddiy misol, ikkita liga jamoalari teng ko'rilmaganiga yana bir fakt. Birinchi ligada mavsum 7 noyabrda yakunlandi. Oliy ligada esa, 20 noyabr sanasida chempionat o'z nihoyasiga etdi. O'tish o'yining qachon va qaerda o'tkazilishi haqidagi xabar 18 noyabr kuni PFL rasmiy saytida elon qilindi. “So'g'diyona” 20 noyabr kuni “Buxoro”ga qarshi o'yindan keyin xotirjam tarzda o'tish o'yiniga odatdagidek tayyorgarlik ko'raverdi. “Oq-tepa” esa, 7 noyabrdan keyin o'tish o'yiniga qanday tayyorgarlik ko'rganini bir tasavvur qilib ko'ring. Jamoa futbolchilarni tatilga chiqaray desa, o'tish o'yini bor. Tatilga chiqarmay desa, uzoq davom etgan mavsumdan so'ng barcha charchagan. Garchi tatil qisqa vaqt davom etsa-da, mavsum yakunlanganidan keyin uncha-buncha tajribali murabbiy uzog'i 10 kun ichida bir o'yin uchun futbolchilarning jismoniy holatini yana yuqori darajaga olib chiqa olmaydi. Bu ayni haqiqat! Agar hozir mavsumning oxiri emas, o'rtasi bo'lganida bunday gaplarni aytmayotgan bo'lardik. Aytgancha, bu gap: nafaqat birinchi liga jamoasi uchun, balki oliy liga klublariga ham tegishli. Mabodo hozir vaziyat teskari bo'lganida biz PFL oliy liga klubini o'ylamaganini yozayotgan bo'lardik. Sababi, takidlaganimizdek, mavsum yakunlangach, futbolchilarni bitta o'yinga tayyorlash ancha mushkul. Qolaversa, o'tish o'yininng muddati aniq bo'lmasa, klub bunday holatda qanday reja tuzadi? O'rtoqlik uchrashuvi o'tkazay desa, birinchi liga klublari tatilga chiqib ketgan. Oliy liga jamoalari esa, 19-21 noyabr kunlari tur o'yinlarida maydonga tushadi. O'tish o'yini 25 noyabrda bo'lib o'tishi “So'g'diyona”ning ham foydasiga xizmat qilmaydi. Chunki jamoa 20 noyabr kuni “Buxoro”ga qarshi juda og'ir o'yin o'tkazdi. Jamoa o'sha kuni o'z uyida to'p surganini inobatga oladigan bo'lsak, Davron Fayziev ham bungacha o'tish o'yini haqida o'ylamagan. Mabodo o'ylagan taqdirda ham bunday bahslardan keyin jamoani o'tish o'yiniga tayyorlash oson emas! Zero, hozir hamma uchun mavsum yakunlandi. “So'g'diyona” va “Oq-tepa” majbur bo'lgani uchun ertaga maydonga tushadi. Xullas, taqvim tuzishda o'tish o'yini, xususan, birinchi liga klubi umuman inobatga olinmaganini shuning o'ziyoq aytib turibdi.

Nizomi yo'q o'tish o'yinida yana bir tushunmovchilik bor. Olgan malumotlarimizga ko'ra, o'tish o'yinida jamoalar sariq kartochkasi 4taga etgan va mavsumning so'nggi turida qizil kartochka olib maydondan chetlatilgan yoki avvalgi turlarda olingan qizil kartochka sabab bir nechta o'yinga chetlatilgan futbolchining xizmatidan foydalana olmaydi. Bizga malumki, qizil kartochkalar musobaqadan-musobaqaga to'g'ridan-to'g'ri tasir qiladi. Yani, O'zbekiston Kubogida qizil olgan o'yinchi chempionatning navbatdagi o'yinida maydonga tusha olmaydi yoki aksincha. Bu birdek oliy va birinchi liga klublariga tegishli. Lekin sariq kartochkalar faqat o'sha musobaqalarga tasir qiladi. Aniqrog'i, futbolchining sariq kartochkasi, qaysi turnirda bo'lsa, o'sha musobaqaga hisoblanadi. Boshqacha aytganda, Kubok bilan chempionatda olingan kartochkalarning bir-biriga tasiri yo'q. So'zimizga fakt sifatida aytib o'tishimiz mumkin, bunga qiziqqanlar Reglamentning “O'FFning Tartib-intizom kodeksi” bo'limining 5.46 va 5.47 bandlarini o'qib chiqsin. U erda sariq va qizil kartochkalarning qaysi musobaqalarga tasir qilishi aniq-tiniq qilib yozib qo'yilgan. Haqiqat shuki, mazkur bandlarda o'tish o'yini haqida umuman gap yo'q. Mayli, o'sha vaqtda o'tish o'yini yoddan ko'tarilgandir?! Shunday ekan, qizil kartochkani tushunasiz, ammo chempionatda 4ta sariq kartochka olgan futbolchini o'tish o'yinida maydonga tushishini taqiqlamagan maqul. PFL o'zining xatosini shu yo'l bilan yuvsa maqsadga muvofiq bo'ladi. Bu erda har ikkala jamoa ham jabr chekadi. Lekin ko'proq “Oq-tepa”ga jabr bo'ladi. Boisi, jamoa 25 nafar futbolchini ro'yxatdan o'tkazgan. Ularning 4 nafari yosh o'yinchilar. Agar qaysidir o'yinchida jarohat bo'lsa, tabiiyki, u ham safdan chiqadi va o'z-o'zidan jamoa futbolchi etishmovchiligiga duch keladi. Biz “Oq-tepa”ga yordam berilsin demoqchi emasmiz, shunchaki, Reglamentda yo'q qoidalarni o'tish o'yiniga kiritmagan maqul. Tabiiyki, bu “So'g'diyona”ga ham qo'l keladi. Shunda sal tenglikka qadam tashlangan bo'ladi, aslida oliy bilan birinchi liga klublari hech qachon teng bo'lmasada?! Xullas, shunaqa gaplar.

Aytgancha, PFL birinchi marta o'tish o'yinini o'tkazayotgani yo'q. Ilgari ham bunday o'yinlar tashkil qilingan. Faqat o'tish o'yinlari har doim har xil tartibda o'tkaziladi. Qaysidir yili guruh tartibida, qaysidir mavsum ishtirokchilar uy-mehmon tizimida g'olibni aniqlashgan. Bitta uchrashuvdan iborat o'tish o'yini birinchi marta bo'lib o'tadi. Ertaga nima bo'lishini esa, ertaga bilib olamiz. Aniqrog'i, oliy liganing 2016 yilgi mavsumida ishtirok etadigan klub nomini ertaga bilamiz. Agar oliy ligaga chiqishga astoydil harakat qilayotgan “Oq-tepa” “So'g'diyona”ga qarshi o'yinda matonat ko'rsatib, g'alaba qozonadigan bo'lsa, kelasi yil oliy ligada Toshkent shahri shanini bir yo'la beshta klub himoya qiladi.

So'zimizni yana bitta fakt bilan yakunlashni lozim deb topdik. Reglamentga ko'ra, 2015 yil birinchi ligada birinchi o'rinni egallagan klub kelasi yil oliy ligaga ishtirok etish huquqini qo'lga kiritadi. Yani, “Obod” oliy ligaga chiqib bo'ldi. Oliy ligada so'nggi o'rinni egallagan jamoa esa, 2016 yilgi mavsumni quyida boshlaydi. Bu – “Dinamo”! Shu erda bitta lekini bor. Reglamentning 4-bo'lim, 3-bandida quyidagi jumlalar bor: oliy va birinchi liga ishtirokchilari jamoalarning so'nggi mavsumdagi natijalari va Reglamentning “Klublarga qo'yiladigan talablar” (3-bo'lim)ga asosan PFLning “Sport bo'limi”, O'FF Ijroiyaqo'mitasi orqali muhokama qilinadi. Yakuniy qarorni O'zPFL Ijroiya qo'mitasi qabul qiladi.

Bu “Obod” ham, ertaga g'olib bo'lsa, “Oq-tepa” ham kelasi yilni oliy ligada qatnashishi aniq degani emas! Boisi, Reglamentda klublarga qo'yilgan talablar bor. O'sha talablarni oliy liganing qaysi jamoasi to'liq bajaradi, bilmadimku, ammo katta ehtimol bilan “Obod” va “Oq-tepa”ga bu og'irlik qilishi (aslida oliy ligadagi aksar klublarga bu og'irlik qiladi) yoki “og'irlik qilib qolishi mumkin”. Buyog'ini vaqt ko'rsatadi. Haqiqat shuki, oliy ligada qaysi jamoa qatnashishini O'zPFL Ijroiya qo'mitasi hal qiladi.

Endi navbat o'tish o'yiniga yoxud ertaga "So'g'diyona" - "Oq-tepa"