Терма жамоамизни Жаҳон чемпионатида ишлаган ёки қайсидир жамоани Жаҳон чемпионатига олиб борган эмас, балки футболчи сифатида Жаҳон чемпионатини ютган ҳамда ўша йил (2006) "Олтин тўп"ни қўлга киритган Фабио Каннаваро бошқарадиган бўлди. Шундай қилиб, терма жамоа мураббийлар рўйхатини фамилияси "К" билан бошланадиган киши анъана сифатида давом эттирди: Купер, Катанец, Кападзе, Каннаваро... Балки бу ҳам яхшиликкадир.

Каннаваронинг бош мураббий бўлиши турлича қабул қилиняпти. Кимдир яхши деяпти, кимдир нотўғри тайинлов бўлди демоқда. Каннаваро футболчи сифатида катта ютуқларга эришган. Ўз пайтида "Парма", "Ювентус", "Реал" каби клубларда қойилмақом ўйнаган, Италия терма жамоаси сардори бўлган. Лекин унинг мураббийлик фаолияти ҳақида мақтаниб гапира олмаймиз. Асосан клубларда ишлаган ва пулга кўмилган пайти "Гуангжу Эвергранд"ни Хитой чемпиони қилганини ҳисобга олмасак, бошқа ютуғи йўқ.

Миллий жамоага янги мураббий тайинлашда ЎФА бир нечта вариантлар устида бош қотирган дейилмоқда. Номзодлар орасида Йоахим Лёвдан тортиб Славен Биличгача борлиги, Фотиҳ Терим билан ҳам музокара олиб борилгани қулоққа чалинди. Якунда эса Фабио Каннаваро билан шартнома тузилди.

Албатта, кўпчилигимиз номдор мураббий келишини кутгандик. Хусусан 2014 йил Жаҳон чемпионатини ютган Лёв келса қанийди дедик, лекин ундай бўлмади. Нима учун рози бўлмагани бизга қоронғу. Бир нарсани унутмайлик, Лёв каби ўз даражасини биладиган мутахассислар нимадир ишга киришишдан олдин етти ўлчаб бир кесади.

Жаҳон футболи жамоатчилигида Big name, Big team, Big coach каби атамалар кўп учрайди. Масалан, Роналду футболчи сифатида Big name, Аргентина - Big team, Анчелотти - Big coach ва ҳоказо. Нима учун буларни айтяпмиз? Футбол оламидаги Big coach - катта мураббийлар асосан Big team - катта жамоалар ёки Big club - катта клубларда ишлашни маъқул кўришади. Шу орқали улар ўз номини (Big name) сақлаб қолишга интилади.

Энди ўзимизга келадиган бўлсак, Каннаваро футболда Big coach эмас ва шуни унутмайликки, Ўзбекистон ҳам Big team эмас. Яъни, ҳамма ўз даражасига қараб мураббийига эга бўлади. Жаҳон чемпионатига чиққанимиз ўзбек футболи ёки Ўзбекистон терма жамоаси бирданига кучайиб қолганини билдирмайди. Имконият бор эди, шундай фойдаланиб ЖЧга чиқдик. Лекин бу ҳамманинг эътибори бизга қаратилади дегани эмас. Жаҳон чемпионатида бизга ўхшаб шов-шувли чиққанлар тарихда кўп бўлган.

Масалан, Каннаваро чемпион бўлган ЖЧ-2006ни олайлик. Ўша мундиални кўрган (Зидан калла қўйгани эсингизда бўлса керак) мухлис сифатида эслашим мумкин, Африкадан Того деган жамоа қатнашганди. Бу жамоа ўзи бир марта Жаҳон чемпионатида иштирок этган экан. Того таркибида Эммануэль Адебайор ("Арсенал" футболчиси)дан бошқа ҳеч кимни танимасдик. Ҳозир биз ҳам Того кабимиз. Яъни, таркибимизда Ҳусанов ёки Шомуродовдан бошқа бутун Европа танийдиган футболчи йўқ. Жаҳон чемпионатига бориб Ўзбекистон деганда ҳеч ким "вау" демайди. "Вау" дейиши учун қанча йиллар ва меҳнат керак.

2006 йилги мундиалда Того терма жамоасини германиялик мураббий Отто Пфистер бошқарган экан. Пфистерни биламизми? Йўқ. Аммо Отто Рехагелни биламиз. Худди биз каби Фабио Каннаваро ҳам Big coach эмас ва катта мураббий бўлиб танилиши учун анча машаққат чекиши зарур бўлади. Футбол жамоатчилиги мураббий Каннаварони биладими? Йўқ. Лекин ҳамма Фабио Капеллони билади.

Масалага бу томонлама қарйдиган бўлсак, тенг тенги билан мақоли шу жойга жуда мос тушади. Мураббийликда номи чиқмаган Каннаваро футболда номи чиқмаган Ўзбекистон терма жамоасини қабул қилиб олди ва бу нормал ҳолат. Ишонинг, биз ЖЧга чиққанимиз билан даражамиз у қадар юқори эмас. Катта мураббийлар эса даража ва савия бор жойга интилади. Бизнинг нимамиз бор? 1994 йил Осиё ўйинлари чемпионлиги билан 15 йилдан бери кўкрак кериб мақтайдиган Қатардаги Осиё чемпионатида ярим финалга қадар етиб борганимизми? Бошқа ҳеч нарсамиз йўқ. Шунинг учун ҳам Жаҳон чемпионатига чиқишнинг ўзи зўр мураббийлар эътиборини қаратишга сабаб бўла олмайди. Таққослаш учун Иордания ҳам ЖЧга чиқди, хўш нима бўпти.

Каннаваро тайинланишини ўзим қандай қабул қилдим? Тўғриси, янада кучлироғини кутгандим. Лекин Big team эмаслигимизни инобатга олсак, балки Каннаваро билан бошлаб кўрганимиз маъқулдир. Ҳар кимга ўзига мосини олади. Ҳозир эса бир саволга жавоб топиш қоляпти: Тимур Кападзенинг тақдири нима бўлади? Терма жамоа мураббийлар штабида қоладими ёки кетадими?

Бу борада шахсий фикрим қуйидагича: Кападзенинг терма жамоада футболчиларга таъсири катта ва бош мураббий бўлиб ишлаб кўрдими, буёғига Каннаварога ёрдамчи бўлиб қолган тақдирда таъсир кучи барибир Каннаварога нисбатан кўпроқ бўлиши мумкин. Яъни, бу ўринда футболчиларнинг ҳам Кападзе таъсиридан чиқиб кетиши осон бўлмайди. Бу эса Каннаваронинг эркин ишлашига халал беради.

Шунинг учун нима қилиш керак? Терма жамони Каннаваронинг ўзига қўйиб берайлик. Масаллиқниям ўзи тайёрласин, ошниям ўзи пиширсин, биз эса мухлис сифатида мазасини тотиб кўрамиз, ёқса зўр деймиз, ёқмаса бошқа ошпаз қидирамиз. Бу ўринда Кападзенинг ўчоққа ўт қалаб туришидан фойда йўқ. Тимур Тоҳирович умуман бошқа клуб ёки терма жамоада мустақил иш олиб борсинки, бу ўзи учун ҳам ниҳоятда фойдали бўлади. ЎФА Каннаварога ишониб шартнома туздими, буёғига омад тилайлик, балки омадимиз келиб Каннаваро билан бир босқич юқорига кўтарилармиз.

Шунингдек, янги мураббий ҳақида бошқа кишилардан фикр олаётганда провакацион саволларни тўхтатиш керак деб ўйлайман. Чунки четдагилар оғзига келганини гапираверади, эртага нимадир бўлса ўзимиз - ўз терма жамоамиз куйиб қолади. Шундай пайтда ҳеч ким бизга ёрдам қўлини узатмайди.

Хайрулла Холиқов

Big name, Big team, Big coach...