Гуруҳдан чиқишни-ку уддаладик, аммо кейинги босқичда Сурия ўсмирлар жамоасига йирик ҳисобда ютқазиб қўйдик. Шу куни кучли ёмғир ёққани туфайли майдоннинг кўп қисми сув билан тўлган, бир сўз билан айтганда, бундай майдонда маза қилиб футбол ўйнаб бўлмасди. Агар майдон қуруқ ва текис бўлганида Сурияни мағлубиятга учрата олармидик? Бу энди бошқа масала ва олдиндан бир нарса дейиш қийин. Лекин факт шуки, биз ютқаздик ва жаҳон чемпионатига чиқолмай қайтдик.

2010 йил ўзимизда ўтказилган мусобақада финалгача бориб, якунда КХДРга 0:2 ҳисобида ютқазганимиз ҳамон ёдимизда. Орадан бир йил ўтиб, ўсмирлар терма жамоамиз ўз тарихида илк бор Мексикадаги жаҳон чемпионатида иштирок этиб қайтди. 2012 йил Эронда бўлиб ўтган ўсмирлар ўртасидаги қитъа биринчилигида эса чемпион бўлдик. Натижада ўтган йил БААда ўтказилган кичик мундиалда қатнашиб қайтдик. Бунда ҳам натижа чакки бўлмади.

Мана энди кетма-кет учинчи бор жаҳон чемпионатига йўл олишга яқин тургандик, аммо бу сафар Сурия йўлимизга тўғаноқ бўлди. Энди Сурия, Жанубий ва Шимолий Корея, шунингдек Австралия келаси йилнинг кузида Чилида ўтказиладиган жаҳон чемпионатида иштирок этади. Биз эса мусобақани шунчаки томошабин сифатида кузатамиз.

Бизга алам қилаётган жиҳати шуки, ўсмирларимиз Таиландга жимгина бориб, жимгина ўйнаб, жимгина қайтиб келишди. Мусобақага кетиш олдидан на бош мураббий ва на футболчилар билан учрашув ўтказилди. Тўғри, ЎФФ раҳбари улар билан учрашди, лекин буям тор доирадаги бир тадбирдек ўтди-кетди. Масалан, аввалги мураббий Темур Олимхўжаевнинг ишдан бўшаши сабаблари Терма жамоалар маркази, аниқроғи Асқар Толибжонов томонидан атрофлича тушунтириб берилмади. Бундан ташқари, янги бош мураббий Александр Мочинов билан бирор марта ҳам ОАВ учун матбуот анжумани ташкил этилмади.

Буларнинг ҳаммаси гўёки Терма жамоалар марказида лоқайд инсонлар ишлаётганидан дарак беряпти. Улар учун натижа шу қадар муҳимки, афтидан бошқаси билан иши йўқ. Хўп, Сурияга ютқазиб қўйдик, футбол - бу спорт ва унда ҳар доим ютишнинг имкони йўқ. Лекин спортчиларга бўлган эътибор-чи? Мен Александр Мочиновни ҳам, футболчиларни ҳам айбламоқчи эмасман. Улар қўлдан келганча ҳаракат қилишди, улар ҳам келаси йил Чилига бориш орзусида керак бўлса балчиқда футбол ўйнашди. Сурия билан ўйинда футболка-шортик тугул, ҳатто ўйинчиларнинг юз-қўли лой бўлиб кетди.

Майли, бўлар иш бўлди. Энди савол туғилади: буёғига нима қиламиз? Буёғи тахминан қуйидагича бўлади: ҳар ойнинг биринчи ярмида барча ёшдаги терма жамоалар бош мураббийлари Марказ директори Асқар Толибжоновга ҳисобот топширади. Александр Мочинов ўз ҳисоботида Сурияга қарши лойда ўйналганини, бу эса бизга оғир бўлганини келтириб ўтади. Толибжонов эса унинг фикрларини ўринли деб топади. Кейин битта-яримта мухбир Мочинов билан бирор бетлик интервью қилади ва шу билан қарабсизки, мавзу ёпилади. Лекин ҳеч ким Сурия билан ўйиннинг биринчи таймидан сўнг ўйинчиларимиз фақат футболкани алмаштиришгани-ю, ўша шортикда майдонга чиқиб келишгани, Осиё ўйинларида қатанашаётган терма жамоамиз футболкасидаги фамилиялар анча беўхшов ёзилгани учун Толибжоновни айбламайди. Нега? Чунки биз биринчи галда натижага қарашга ўрганиб қолганмиз ва баъзилар наздида бу каби ҳолатлар гапиришга арзимайдиган камчилик ҳисобланади. Айтайлик, Миржалол Қосимов жамоаси Осиё ўйинларидан чемпион бўлиб қайтса, футболкадаги ёзувларни биров эсламайди. Эслаган ёки эслатган одамни эса аҳмоққа чиқаришади.

Аммо профессионал футболда ана шундай майда-чуйда нарсаларга ҳам жиддий эътибор қаратиш лозим. Бир томондан Терма жамоалар маркази жим тургани йўқ. Улар барча ёшдаги терма жамоаларимиз учун турли йиғин ва ўртоқлик учрашувлари ташкил қилиб беряпти, аммо футболнинг оммавийлигини ошириш учун ҳеч нима қилаётгани йўқ. Ҳали айтганимдек, ўсмирларимизнинг Суриядан мағлубиятини Марказ гўёки оддий қабул қилди. Толибжонов Таиланддан Ж.Кореяга йўл олди, энди уни бошқа мусобақа кутиб турибди. Бу пайтда ўсмирларимизнинг муваффақиятсизлиги ёдда тушармиди?

Аслида-ку, энг катта камчилик ички чемпионатимизда. ПФЛ олий лига, ёшлар биринчилиги, тайёрлов гуруҳлари мусобақаси ва яна алламбало турнирларни номига ўтказиб келяпти. ПФЛ директори клублар раҳбарларини нари борса йилда икки марта йиғади: мавсум бошида ва охирида. Тезкорлик замонида шу билан иш битадими? Уларни ҳар ойда йиғиб, муаммоларни ҳал қилишнинг иложи йўқми? Шундай йиғилишларда кўп бор иштирок этганман ва қайсидир муҳим масала ҳал этилганини эслолмайман. Ҳамма тезроқ тугаса-ю, уйга кетсак пайида бўлади. Келишилган ўйинлар ҳақида ҳам кўп гапириляпти. Лекин қани уларга қарши кўрилаётган чора? Йил бошида келишилган ўйинларга қарши курашувчи махсус гуруҳ иш бошлайди дейилганди, қани ўша гуруҳ? Кимлардан ташкил топган? Раҳбари ким? Ўзи шундай гуруҳ тузилдими? Тузилган бўлса қайси ўйинлар шубҳа остига олинди? Келишиб ўйнайдиган жамоаларга қарши жиддий чоралар кўрилдими?

Йўқ, ҳеч қандай чора кўрилганиям, бу борада тайинли иш олиб борилганиям йўқ. Ҳамма ўз ёғига ўзи қовурилиб ётибди. Мана шунақа бизнинг футболимиз. Лоқайд ва бефарқ кишилар ниҳоятда кўпайиб кетган футболни бизга маҳсулот сифатида беришяпти, биз бўлсак шуни томоша қилиб юрибмиз. Токи ЎФФ ва ПФЛ бир ёқадан бош чиқариб матбуот билан ишлашни астойдил йўлга қўймагунча бир ерда депсиниб тураверамиз. Футбол ОАВда қанча кўп ёритилса, қизиқувчилар сони шунча кўпаяди. Аммо тарғибот бўлмаганидан кейин ким ҳам қизиқарди? Европани қўя турайлик, Осиёнинг ўзидан Япония, Корея, Австралия кабилар футбол ривожи ва тарғиботи бўйича биздан анча илгарилаб кетишди. Ваҳоланки, биз ҳам футболни улардан кам севмаймиз, бизда ҳам улардан кам бўлмаган ўйинчилар бор. Лекин уларда футболга бўлган муносабат тўғри йўлга қўйилгани учун ҳам ҳар йили беш-ўнталаб футболчиси Европага чиқиб кетяпти.

Уларда кўп масалалар катта стол атрофида ҳал қилинади ва бундан жамоатчиликнинг ҳам албатта хабари бўлади. Бизда эса бош мураббийлар ҳисобот топшираётганда нима дейди-ю, Асқар Толибжонов уларга қанақа савол беради, ҳатто шу ҳам сирлигича қолиб кетаверади. Энди футболга муносабат шундай бўлганидан кейин улар қолиб биз ривожланайликми? Юқорида айтиб ўтганимиздек, жаҳон чемпионатига чиқа олмагани учун ўсмирларни танқид қилиш ниятимиз йўқ. Чунки футбол курашдан иборат ва бунда кимдир ютади, кимдир ютқазади. Бизни кўпроқ ЎФФ ва ПФЛ томонидан мамлакатда футболни ривожлантириш борасида олий бораётган ўта суст ҳаракати ташвишга соляпти, холос. Чунки мухлислар, журналистлар бу ҳақда ҳарқанча ёзмасин, футболни бошқарадиган ташкилот енг шимариб ишга киришмас экан, барибир айтилган гап оғизда қолиб кетаверади.

Хайрулла Холиқов.

Йиғилиб қолган гаплар (Мулоҳаза)