“Уни кўришдан маъно нима, тўғрими? Ахир, голлар онда-сонда бўлиб турса?!” Улар баскетбол, хоккей ё бейсбол ўйнаганлари маъқул. Аммо бирдан шундай инсон пайдо бўлди ва ҳамманинг эътиборини футболга қарата олди. Йўқ, бу Дэвид Бэкхем эмасди. У Лэндон Донован.

Донован ўрта ҳол оилада дунёга келган. Отаси (собиқ профессионал хоккейчи) уларни ташлаб кетганидан сўнг, онаси ёлғиз ўзи 3 фарзандни вояга етказган. Акаси, Джош, уни футболга қизиқтирган. Айнан у тўпни қандай бошқариш, пас бериш ва зарба беришга ўргатган. Эндигина 5 ёшга тўлган болакай, ўша пайтдаёқ ҳаётини нимага бағишлашини тушуниб етган. Онаси Лэндонни тўгаракка олиб борганида мураббий 5 ёшли болани жамоага олишни хоҳламаган. Чунки жамоадагилар асосан 6-7 ёш эди. Лекин кичкина Донован биринчи ўйиннинг ўзида 7та гол уриб, кўпчиликни лол қолдирган.

Онаси ўғлини барча спорт анжомлари билан таъминлай олмаган. Лэндон акасидан қолган эски бутса, йиртиқ тўп билан машғулотларга қатнаган. Бу эса ўзига тўқ калифорниялик болалар томонидан камситилишига сабаб бўлган. Аммо у бунга майдондаги чиқишлари орқали жавоб қайтарган. Уни иқтидорини пайқамаслик мушкул эди. Лэндоннинг штатлар бўйлаб ўйинларга бориш учун маблағи бўлмаганида, мураббийи ўз ҳисобидан уни олиб кетган.

Донованнинг юксалишида мураббийи Клинт Гринвуднинг хизмати катта бўлган. У нафақат ўйин қоидаларини ўргатган, балки футболчини Олимпия ўйинларига таёргарлик бўйича Америкамахсус дастурига қўшишга муваффақ бўлган. Лэндон у ерда 2 йил ўйнаб, АҚШ ўсмирлар терма жамоасига қабул қилинган ва 1998 йил февралда дебют қилган. Донован ҳамма жойда, имкони борича, мактаб, терма жамоа, америка жамоаси учун гол киритган. Ўша, 98 йилнинг ўзидаёқ, "2010-дастури" йўлга қўйилганди. Режага - 12 йилдан сўнг, жаҳон чемпионатида зафар қучиш мақсад қилиб қўйилганди. Бунинг учун бутун мамлакат бўйлаб энг иқтидорли ёшлар саралаб олинган. Улар орасида Донован, ДаМаркус Бизли, Бобби Конви бўлган. ЖЧ-2010 биринчи ўйиндаёқ “Тампа-Бэй Мьютини” 2:0 ҳисобида мағлуб этди. Дубль албатта Донован ҳисобига ёзилди.

Донован ҳақидаги гап-сўзлар ва ниҳоят Европага ҳам етиб борди. “Янги Майкл Оуэн” 17 ёшлигида У-23 терма жамоасига чақирилган. “МЮ”, “Арсенал”, “Фейеноорд” ва ПСЖ клубларидан таклифлар келиб тушган. Лекин ҳаммасидан қатъий таклиф билдирган клуб бу “Байер” бўлади. Аввалига леверкузенликлар АҚШ термаси сардори билан шартнома тузишди, кейин эса Лэндон ҳам жамоага келиб қўшилди. Форвард йилига 100,000$ маош олган. Кейинроқ худди шундай маош эвазига “Nike” билан ҳам шартномага имзо чекади.
Аммо ёш футболчи учун Германия ҳаёти бироз оғирлик қилди. Сабаби атрофидаги ҳамма немис тилида гаплашар, у эса фақат инглиз тилини биларди. Шу сабаб, баъзан Донован соатлаб опаси Тристан билан гаплашиб қолиб кетарди. У ўзини эркин ҳис қиладиган биргина жой бу — майдон эди. Лэндон камчиликларини яхши билган ва уларни тузатишга ҳаракат қилган. Лекин юқори натижаларга қарамай, бир йил ўтгач, Донованни “Байер II”га, учинчи лигада тўп тепиш учун жўнатиб юборишади. У ерда ҳам футболчи ўзини ёмон намоён этмади: бир нечта гол урди, терма жамоа билан Олимпия ўйинларига борди. Бироқ барибир “Байер”нинг асосий ўйинчиси мақомига эриша олмади. Бунда Донованни айблаш қийин. Чунки, ҳар сафар сабабсиз ҳолатда чемпионликдан қуруқ қолаверсада, ўша пайтдаги Леверкузен жуда кучли эди. МЛСга қайтиш ҳамма учун фойдали қарор эди. Донованнинг ўзига қолса Калифорнияга қайтиб “Лос Ангелес Галахй”да ўйнамоқчи эди. Аммо “Сан Хосе Эрткуэйкс” унга кўпроқ қизиқиш билдирди.

Донован оз фурсатда ўзини кўрсата олди. Мавсум бошида 2 маротаба захирадан тушганидан сўнг, у асосий таркибга лойиқлгини исботлади ва якунда 10та гол киритди. Натижада клуб Ғарбий Конференцияда иккинчи ўринни эгаллади. Кузда Донован, МЛС Кубогида ғалаба қозониб, Сан-Хосетарихидаэнг катта муваффақиятнинг асосий “айбдорларидан” бирига айланди. Шунча “ишни қилиб қўйган” Донован термадан таклиф олмаслиги мумкин эмасди.

Қизиқ, Португалия, Полша ва Жанубий Корея турганда, АҚШ биринчи ўринни эгаллашига кимдир ишонганмикан?! Буни америкаликларнинг ўзи ҳам кутмаган бўлса керак. Португалиянинг олтин авлоди дейилган - Фигу, Руи Кошта, Паулета, Фернанду Коутулари бор Португалия, Олисадебе етакчи Польша, ҳамда Гус Хиддинк қўл остидаги мезбон Жанубий Корея бор гуруҳда, Брюс Арена шогирдлари плей-оффга чиқа олишди.

1/8 финалда АҚШ ўзининг асосий душмани — Мексика термаси билан учрашган. Макбрайд 8-дақиқадаёқ ҳисобни очган бўлса, қаҳрамонимиз рақиб дарвозасини 65-дақиқада ишғол қилган ва якуний ҳисобни ўрнатган – 2:0. Тарихий натижақайд этилди, аммо Германияга америкаликларнинг кучи етмади (0:1).

МЛСда Донован жуда кўп гол уришда давом этди, натижада “Эрткуэйекс” яна бир бор кубокка сазовор бўлди. Лэндон эса таниқли футболчига айланди ва АҚШнинг энг яхши футболчиси совринига эга бўлди.

Донован “Сан Хосе”нинг 87 ўйинида иштирок этди ва 32 бор рақиб дарвозасини ишғол қилди. 3 йилдан сўнг, қахрамонимиз яна “Байер”га қайтди. Аммо асосий жамоа либосида бор йўғи 7 бор майдонга тушди. У барибир Германияда ўз ўрнини топа олмади.

“Портсмут” ҳам ўйинчи хизматларига қизиқиш билдирди, бироқ Донован Калифорнияга — “Гэлекси”га қайтишни афзал кўрди. Лос-Анжелес ҳам зиқналик қилмади ва Донованни Лигадаги энг кўп маош олувчи футболчига айлантирди.

12 гол уриб, 10 бор шерикларига голли пас етказиб берган Донован МЛСдаги ўзи учун 3-кубокка эга чиқди. Меҳнатлари эвазига уни Лига тарихидаги энг яхши 11 футболчи қаторига киритишди. 2006 йил ёзида Лэндон АҚШ термасининг асосий юлдузи сифатида жамоасини Германияга, мундиалга олиб борди. Аммо АҚШ ижобий натижага эриша олмади ва мусобақани жуда эрта тарк этди. Донован эса танқидлар “ёмғири” остида қолиб кетди.

Клубга Дэвид Бекхэм келганидан кейин Донован янада кўпроқ гол ура бошлади. 2008 йил ноябрида МЛСда танаффус бўлган бир паллада Лэндон “Бавария”га йўл олади. Мюнхенликлар таркибида 5 ўйинда майдонга тушган бўлса ҳам, германияликлар уни бутунлай сотиб олишни исташмади. “Гэлекси”даги яна бир омадли мавсумдан сўнг, Донован “Эвертон”да ўзини синаб кўради. 13 учрашувда майдонга тушиб, январь ойининг энг яхши футболчиси номига лойиқ топилади. Бироқ туманли альбионда ҳам футболчи узоқ қолиб кетмади. “Эвертон”футболчини олиб қолмоқчи эди. Бироқ сотиб олишга молиявий ахвол йўл қўймаса, бир йиллик ижарага “Лос-Анжелес”рози бўлмасди.

МЛСда Донован деярли барча рекордларга эришди ва тарихга кира олди. Конфедерациялар Кубоги–2009 кумуш медалга сазовор бўлди. Термаси билан ЖЧ-10 ва ЖЧ-14га борди. Лекин Европада чинакамига ўйнаб кета олмади. 2014 йил декабрида Донован футболчилик фаолиятини якунлаши ҳақида эълон қилди. МЛС тарихидаги энг яхши тўпурар, АҚШ термаси тарихидаги энг яхши тўпурар,”АҚШнинг йил спортчиси» номига сазовор бўлган биринчи футболчи. Лэндон Донован фаолияти шундай ёдга олинади. Аммо бунинг барчаси Калифорния, нари борса Америка Қўшма Штатлари бўйлаб эсланади.

Донован фаолиятини якунлагач, Америка футболи қанчалик катта йўқотишга учраганини тушуниш учун бор йўғиАҚШ термаси ЖЧ-18 га бормаслигини эслаш кифоя назаримизда. Агар терма жамоа чиқа олганда ҳам мақтанишга арзигулик натижадан умид қилиш қийин эди. Ахир жамоанинг ҳозирги таркибидан Пулишичдан бошқа яна кимларни танийсиз?

Хориж сайтидан Нозима Зарипова таржимаси

Лэндон Донован америкаликлар фахри