Ўз қаричим билан хатолик кўрсам, бу ҳақида гапираман, таклиф керак жойга ўз фикрим билан кираман. Яъни, дуч келган жиҳатга тош отиб кетмайман. Агар тошни кўпроқ отган бўлсам, бу менинг айбим эмас. Демак, бизнинг футболда хатолар кўп экан.

Бугунги мавзу Рўзиқул Бердиев бўлади. Ўзбекистонда иш услуби менга ёқадиган мутахассислар бор. Бердиев шулар қаторига киради. У “Насаф”ни қабул қилиб олганидан буён кузатиб келаман, натижаларини қониқарли деб ҳисоблайман. Чунки айнан Қарши клубигина Тошкент етакчиларига мунтазам рақобат туғдира олади. Бу “Насаф”да пул ошиб-тошиб ётгани учун эмас, иш тўғри йўлга қўйилгани учундир. Қайсидир йили “Бухоро”, бошқа сафар “Қизилқум” бир силтаниши мумкин. “Насаф”да эса стабиллик бор. Лигада ўз ўрни ва мақсадини аниқ биладиган ҳар қандай жамоа ҳурматга сазовор.

Бердиев 2016 йилгача бўлган даврда битта яхлит таркиб шакллантирди ва ўша таркиб билан эришиш мумкин бўлганларига эриша олди. “Насаф”да захира ҳеч қачон кучли бўлмаган. Шунинг учун ҳам у “Локомотив” ва “Бунёдкор” билан доим ҳам бир хилда рақобат қила олмаган. Чемпионлар Лигаси масаласида бирор фикр билдиришдан йироқман. Чунки бугунги кунда энг сара футболчилари бор “Локомотив” ҳам араб ёки форсларнинг бой клублари олдида ожиз қолаётганини кўряпмиз. Бу турнирда ўзини кўрсата олган 2 дона мутахассис бор: Тачмурод Агамуродов ва Миржалол Қосимов, бўлди. Халқаро майдонда қаричидан юқори сакраган бошқа кимнидир билмайман.

Бердиевга бўлган ҳурмат яна бир жиҳатдан кейин ошди. У ўтган давр мобайнида қўл остидаги асосий футболчиларни ўйнатибгина қолмади, уларнинг фонида ёшларни тарбиялай олди. Мисоллар кўп, келинг фақатгина 4 нафарини санаб ўтаман: Бобур Абдухолиқов, Азиз Ғаниев, Ислом Кенжабоев, Одил Ҳамробеков. Ва шунинг учун ҳам “Насаф”ни деярли 1 та бутун таркиб тарк этганида ҳам, клуб лига етакчилари қаторидан тушиб қолмади. Баъзи клубларда таркиб ҳар йили ўзгариб туриши инобатга олинса, “Насаф”нинг бу борадаги ишлари жойида деб қараш мумкин. Энди кетган футболчиларга қаранг: Артур Геворкян, Эркин Бойдуллаев, Азамат Алланиёзов, Шуҳрат Муҳаммадиев, Элдор Суюнов, Шерзод Аъзамов, Илҳом Юнусов, Шоҳрух Гадоев. Деярли ҳаммаси миллий термага номзод футболчилар. Ўз вақтида “Локомотив” Жасур Ҳасановни, “Бунёдкор” Акмал Шораҳмедовни керак эмаслар рўйхатига чиқариб ташлаган бўлса, Бердиев уларни яна керакли фигурага қайтара олди.

Термада нима қилади?

У катта эҳтимол билан фақатгина 1 та учрашувда мураббийлик қилади, мен бунда ЎФФни танқид қилиш фикридан йироқман. Катта эҳтимол билан раҳбарият Бердиевнинг фаолияти қониқарли бўлгани учун ҳам, унга эътибор беришни лозим деб топган.

Тўғри, БАА бўшаган ўринга тезлик билан Альберто Дзаккеронини олиб келолди, биз эса йўқ. Нега? Шунинг учунки, Амирлик термасида бундай тенденция бир неча йиллардан буён давом этиб келади. Уларда неча йиллардирки, топ мураббийлар ишлайди, бунинг учун ажратиладиган маблағ борасида катта қийинчилик йўқ. Бироқ биз сўнгги йилларда бундан анчагина чиқиб қолдик. Мухлислар Валерий Непомняший ёки Владимир Сальковни эслаб қолган бўлиши мумкин. Бироқ бугун шунга ўхшаш мураббий келганидан кўра, Бердиев ёки Шквиринга ўхшаш кимдир термани бошқаргани яхшироқ, мен шундай фикрдаман.

ТОП мураббий деганда мен Россия ёки Украинадан кимнидир олиб келишни тушунмайман. Улар нимани қойил қилгандики, биз уларни ўзимиздан устун кўрсак? Германия, Италия, Голландия футбол мактаблари ҳавосини кўрган кимнидир жуда хоҳлардим. Аммо улар билан бир тўхтамга келиш осон иш эмас. Улар учун Ўзбекистон кашф этилмаган макон, Сколари ёки Зико ишлаган йилларга ҳам анча тўлди. Қолаверса, улар олишни истайдиган пул ҳар қандай вазиятда ҳам бизни ўйлантиради. Бундай нарсаларни ўзимизга раво кўришда биз Қатар ёки Саудия даражасида эмасмиз, Япония ва Жанубий Кореяга етиш учун анчагина бор. Демак, музокара узоқроқ давом этишини тўғри тушунишим керак деб биламан. Борди-ю, ЎФФ айтганимдек Россиядан кимнидир топиб келса, танқид қилиш қочиб кетмайди. Масалан, “Пахтакор”га дунё таниган Шота Арвеладзе келгани, ЎФФ тепасида ҳам бу клубга бегона бўлмаган кишилар тургани инобатга олинса, мен улардан кўпроғини кутаман.

БАА билан ўйин нега керак?

Ўйлайсизки, Ўзбекистон мундиалдан четда қолди, биз бемалол янги йилни ўтказиб олиб, кейин ишга киришсак ҳам бўлади, шундайми? Мен ЎФФ раҳбарияти шундай ўйламаганидан қувондим. Чунки ўзим камида 5 йил давомида ўртоқлик ўйинлари масаласида, ФИФА кунларидан унумли фойдаланиш кераклиги борасида терма жамоалар марказини танқид қилиб келдим. Агар янги раҳбарият бу нарсага эътибор қилаётган бўлса, демак, яхшиликка. Масалан, БАА билан 3-4 кунлик фарқ орасида Доҳага бориб, Қатарга қарши ҳам ўйнасак, икки карра хурсанд бўлардим. Чунки Аҳмаджонов меморандумни қатарликлар билан ҳам имзолаган, муносабатларимиз яхши. Бугунги кунда БАА, Ўзбекистон, Қатар кабилар деярли битта йўриққа тушди, Сурия ҳам шулар қаторида бор. ФИФА куни борми, ўйнайвериш зарар қилмайди. Муҳими, ўша кунларга эътибор билан қарашни ўрганиб олишимиз. Эътибор беринг, қандай даражага олиб келишганки бизни, ўртоқлик ўйини бор дейилса, хайрон бўлиб ўтирибмиз. Йўқ, энди бошқачасига ишлайликки, қайсидир ФИФА кунида ўйнамай қолсак, хайрон бўлайлик.

Айтайлик, хориждан мутахассис олиб келинса, у йилда 1—2 марта бўлса ҳам кучлироқ терма билан ўйин ташкил қилиб беришларини талаб қилади. Украина, Хорватия, Греция, Исландия кабилар билан вақти келиб музокара киришсак, ажабланмайман. Чунки хонада ўтириб олиб, Аргентина ва Бразилияга одноклассникидан хат ёзиладиган даврни ортда қолдирдик, деб ишонмоқчи бўламан.

Мана энди савол: Бердиев эмас, Абрамов ёки Қосимов қайтиши мумкинмиди? Ҳар иккиси ҳам термада ишлади, улар ҳақида мухлисларнинг тасаввури бор. Кўриндики, Қосимов клуб миқёсида ҳар қандай вазиятда ҳам ўзига келиб олади, Абрамов эса олдин топ клубда — “Локомотив”да, кейин оддий клубда — “Нефтчи”да ишлади. Биридаги натижалари “Локо” раҳбариятини, иккинчиси “Нефтчи” раҳбариятини жуда қаноатлантириб юбормади. Миллий термада у яхши ишлаганини ҳаммамиз биламиз, бироқ энди тушуниб етганмизки, бизга барибир хориждан тажрибали кимдир керак. Энг тўғриси шу.

Минус томони

Мен Бердиев каби меҳнати бор кишиларнинг клубдаги фаолиятини ҳурмат қиламан. Ўз вақтида Мойес “Эвертон”дан, Фергюсон “Юнайтед”дан, Гвардиола “Барселона”дан, Клопп “Боруссия”дан кетганида шунчаки ачинганман. Чунки улар катта меҳнат қилган. Бердиевни улар билан солиштирмоқчи эмасман, бироқ у ҳам 1 та клуб учун катта меҳнат қилди. Жамоаси битта рельсга тушиб олган бир вақтда, энди уни сарсон қилишлари бироз ғалати. Қаранг, “Насаф” 7 та ўйинда ютди, бунда 20 та гол урди, дарвозаси даҳлсизлигини сақлай олди. Масалан, Бердиев термадан қайтиб келганидан кейинги “Насаф”даги илк ўйиндаёқ қоқилса, бунга сабаб қилиб кўрсатишга арзигулик камида 1 та нарса бор — терма жамоа.

Бироқ биздаги кўплаб мутахассислар барибир бош жамоага йўқ деёлмайди. Чунки биз Англия ёки Испания эмасмиз. Қосимов 2 марта иссиқ ўрнидан чақириб олинган, энди эса Бердиев. Аммо яхши тарафи ҳам бор, “Насаф” устози билан расмий шартнома йўқ, “Насаф”ни ташла деган босим бўлмаган. Демак, бир вақтнинг ўзида икки томонга қарайди. Шунчаки, термани анчайин янгилаб, БААга олиб боради. Вақти келиб “Насаф” Бердиев бошқарувида чемпион бўла олса, ўрнак қилиб кўрсатишга арзигулик кимидир бўлади. У планкани кейин ўша даража билан оладиган бўлади.

Миржалол Қосимовнинг олимпия термасини қабул қилиб олиши мумкинлиги ҳақидаги хабарга ҳам шу ерда изоҳ бериш мумкин: шахсан мен буни оқламаган бўлардим. Қосимов икки марта “Бунёдкор”ни ташлаб кетди ва ҳар иккисида ҳам клуб унинг натижаларини такрорлай олмади. Бобоевлар тайёр жамоанинг сал қолса расвосини чиқариши мумкин эди. Нега оқламаслигимни эса тушунтираман.

Хулоса

Мен клублар кучайиши ва шунинг фонида терма жамоа олдинга қадам ташлашини тўғри деб биламан. Замонавий футболда, кучли бешликда шундай. Аслида аввалги раҳбарият термани кучайтириш учун клубларни “қурбон” қилиш йўлидан юргани учун ҳам биз шу аҳволга келиб қолдик. Самвел Бабаяннинг ҳам шундай фалсафаси учун ёқтирмаганман, ақлли мутахассис бундай қилмасди, деб биламан. Шахсий фикрим шундай, Бердиев Қарши, Қосимов Тошкент клубини кучайтиргани яхши. Бу ерда Арвеладзе “Пахтакор”ни, Бақоев “Бухоро”ни, Абрамов янада кучироқ клубни, яна кимдир бошқа бирини кучайтираверсин, рақобат ошса чемпионат ўсади, кучли чемпионатдангина савияли футболчилар етишиб чиқади. Биз ўзимизча термани кучайтирмоқчи бўлиб, энг сўнггида расво натижалар кўрсатиб ташладик. Етмаганидек, Олий Лига клублари шу қадар нимжонлашдики, Осиё Чемпионлар Лигасида гуруҳдан чиқа олмаслигимиз оддий бир ҳолга айланди, биз шунга кўникиб кетдик. 2008—2009 йилги дербилар, даҳшатли курашлар сўниб қолди.

Нима демоқчи эканимни тушундингиз. Шов-шув кўтарадиган, хайрон қоладиган ҳозирча ҳеч нарса йўқ. 1 та ўйин ва ўша 1 та ўйинга навбати билан ўзини кўрсатаётган маҳаллий мутахассис чақирилди. Қолганини кейин гаплашамиз.

Рўзиқул Бердиев? У терма жамоада нима қилади?