Бир куни олтин изловчилар ҳақида Жек Лондон романи асосида суратга олинган “Оқ қозиқ тиш” филимини томоши қилиб туриб, баъзи персонажларни клубимиздаги скаутларга ўхшатдим. Фараз қилинг шанба кунги ўйинни кузатаяпсиз, у ерда Бест, Гиггз ёки Чарльтон югуриб юришибди. Лиссабонда айнан шу каби туйғуни ҳис этгандек бўлдим.

Фаолиятим давомида аввалари ҳеч қачон бундай ҳаёжонланмаганман. “Ньюкасл” жон талвасасида эди, Гаскойн эса енгил жароҳат олди. Душанба куни “Сент-Жеймс Парк”да ўйнадик ва мен марказда Норман Уайтсайд ва Реми Мозесдан фойдаланишга қарор қилдим. Улар унчалик ҳам дўстона муносабатда эмасдилар. Шундоқ ёнимда Гаскойн Мозесни алдаб ўтди. Мен эса ўрнимдан турганча бақира кетдим:

-Бирор нарса қилсаларингчи!
Уайтсайд ва Мозес Гаскойнни катта хатога йўл қўйганини кўрсатмоқчи бўлишди. Бироқ Гаскойн яна уларнинг иккисидан ҳам қочиб кетди.

Полни жамоамизга олиб келиш учун қўлимиздан келган барча ишни қилдик, аммо ёзда уни “Тоттенхэм”га сотиб юборишди. Ёнингда бундай истеъдодлар ўйнаганда, фаолиятинг давомида излаб юрган нарсани топгандек туйғуни ҳис этасан. Айнан ўша туйғу Гаскойнни сафимизга олиб келишга туртки берди.

Кеньон Роналдуни ишонтира олди. Фикримча, “Спортинг” раҳбарияти уни испанларга ўтиб кетмаганидан мамнун эди. Келишув тезда амалга ошди ва биз 12 миллион фунт тўлов қилдик. Шартноманинг шундай қисми бор эдики, унга кўра Роналду сотиладиган бўлса португалияликлар биринчи бўлиб уни сотиб олиш ҳуқуқига эга бўлишлари керак эди. Шунинг учун Роналду Мадридга ўтишидан бир неча кун олдин биз “Спортинг”га уни 80 миллионга қайта сотиб олиши мумкинлиги ҳақида эслатдик. Кутилганидек улар бундай нархга уни сотиб ололмадилар.

Чеширда Роналду билан биргаликда унинг онаси ва опаси яшарди, бу жуда ажойиб эди. Онаси уни ёмон одатлардан асрашга уринарди, у жуда ҳалол инсон эди. Мен Роналдуга Лин ва Барри банк ва уй билан боғлиқ муаммолари бўйича ёрдам беришларини айтдим. Бизда марказдан узоқроқда бўлган уйлар кўп эди ва тез орада улар Олдерли Эжга яқинроқ бўлган жойга кўчиб ўтишди.

Биз Шимолий Америкада бўлиб ўтган лиссабонликларга қарши ўйиндан сўнг “Даллас Ковбойз” самолётида уйга қайтаётган эдик (ушбу самолётни 3 ойга ижара олгандик). Фердинанд, Гиггз, Скоулз ва Невилл эса Роналдунинг ўйинларидан завқланиб, уни тезроқ клубга олиб келишимни сўрашди.

Роналду базамизга келганида, ўйинчилармиз унинг истеъдоди ҳақида алла қачон хабардор эканини яхши биларди. Фикримча, айнан шу нарса унга тезроқ жамоага киришиб кетишига ёрдам берди.

У 2003 йилнинг 16 август куни “Болтон”га қарши ўйинда захирадан майдонга тушиб жамоамизда биринчи расмий ўйинини ўтказди. Ўша ўйинда Роналду рақиб ҳимоячиларини анча тер тўкишга мажбур этди. Ўнг қанот ҳимоячиси тўпни ундан олиб қўйди, лекин Криштиану унинг ортидан югуриб тўпни қоида бузмаган ҳолда ундан қайтиб олди. “Нима бўлганда ҳам бу боланинг эркаклик ори бор”, - деб ўйладим ўшанди.

Кейинги ўйинда у пенальти ишлади, бироқ Ван Нистелрой уни амалга ошира олмади. Шундан сўнг у ўз билганича иш тутиб ўнг қанотга ўтди ва иккита ажойиб тўп узатишни амалга оширди. Улардан бири Скоулзга етиб борди, у эса тўпни Нистелройга етказди, Руднинг сўнгги зарбасини эса дарвозабон қайтариб қолди. Аммо дарвозабондан қайтган тўпни Гиггз тўрга жойлаб қўйди. “Олд Траффорд” қаҳрамонларни кашф қилишни ёқтиради, бундай йигитлар мухлисларни жонлантира олади. Роналду Кантонадан сўнг “Юнайтед” мухлисларининг энг севимли ўйинчиси бўлган. Унда Эрик каби дангаллик ва мафтункорлик бўлмасада, лекин унинг истеъдодли экани яққол кўриниб турарди.
“Арсенал”га урилган гол, Криштианунинг қарши ҳужумларда яхши ўйнашини кўрсатди. Тўп жуда катта тезлик билан Пак ва Рунидан ўтиб Роналдуга келиб тушди. Мен унга шундай дедим: “Дарвоза томон югураётганингда каттароқ қадам ташлашга ҳаракат қил. Қадамларинг орасини кенгайтириб кўпроқ вақтга эга бўлишинг мумкин. Тезликни оширганинг сари танангни бошқаришинг қийин бўлади. Секинроқ ҳаракат қилсанг ўйлаш учун вақт топа оласан ва бошинг яхшироқ ишлайди. Ўша куни у айнан шундай ўйнади.

Биз “Миллуол” устидан 3:0 ҳисобида ғалабага эришган 2004 йилги Англия Кубоги финалидан сўнг янги ёрдамчим Уолтер Смит, мендан жамоадаги футболчиларнинг ўйин даражаси тўғрисида сўради.

-Роналдучи, у шунчалик ҳам яхшими? – деб сўради Уолтер.
-Ҳа айнан шундай, у ҳаттоки иккинчи қаватда ҳам боши билан ажойиб ўйнайди, - деб жавоб бердим.

-У фақатгина машғулотлар давомида боши билан яхши ўйнайди холос. Ўйин пайтида боши билан яхши ўйнаганини ҳеч кўрмаганман, - қаршилик билдирди Смит.

Шанба кунги ўйинда эса Роналду “Бирмингем”га қарши баҳсда боши билан чиройли гол урди. Мен ёнимда ўтирган Уолтерга қарадим:

-Тушундим, тушундим, - деди Смит.
Ярим финал доирасида бўлиб ўтган “Миллуол” ва “Сандерленд” клублари ўртасидаги ўйинни томоша қилгач ёрдамчиларимга шундай дедим:

-Биласизларми, назаримда Тим Кэйхилл деганлари ёмон болага ўхшамаяпти.

Бўйи етарлича баланд эмас, лекин яхши сакрар экан. Тўпни аъло даражада бошқариш хусусиятига эга бўлмасада, аммо бундай ўйинчилар рақибларга катта қийинчилик туғдириши аниқ. Биз Тимни миллионга сотиб олсак, жамоамиз учун кўп гол уриб берармиди.

Ўша кунги ўйинга Деннис Уайз қатъий тайёргарлик кўрганди. Премьер-лигада унга ўхшаш ифлос ўйинчилар кўп топиларди. Биз эса унга қараб ўйланиб қолардик: Эх, қанийди ҳозир майдонга тушсам”. Шерикларимдан кўпчилиги ҳам Уайз ҳақида шундай фикр билдирган бўлишарди. Олтмишинчи йилларда у майдонда тирик қолмас эди.

Агар сиз бақувват ўйинчи бўлсангиз, қаттиқ зарбалардан сўнг майдонни бус-бутун тарк этишингиз учун катта имконият бўлади. Уайз курашда яққол ютқазаётган бўлсада, рақибдан оёғини олмасди. Ҳозир унга ўхшаган курашувчан ўйинчиларни топиш мушкул. Кўплар жароҳат олишдан қўрқиб тўпга ташланмайди. Бироқ ўша куни бундай бўлмади, Роналду “Миллуол”ни янчиб ташлади.

Португалиялик футболчи иштирокида бўлиб ўтган биринчи энг катта жанжал, 2006 йилги Жаҳон чемпионатида бўлган эди. Руни Рикарду Карвальюга нисбатан жуда қўпол ўйнади. Роналду эса ҳакамга қўполлик жиддий эканини тушунтириб, Рунига қизил карточка кўрсатилишига туртки берди. Шундан сўнг Руни майдонни тарк этди. Ўйиндан кейин эса клубдошлар аразлашиб қолишди. Бундай воқеадан сўнг бу икки футболчи энди ҳеч қачон битта клубда тўп суролмайди деган гап-сўзлар ҳам юрарди. Лекин Руни келишиб олиш бўйича биринчи қадамни қўйди. Дам олиш кунларининг бирида мен Рунидан қўнғироқ қилишини сўрадим. Уэйн эса менга қўнғироқ қилиб Роналду билан интервью бериш таклифини киритди. Бу улар орасида ҳеч қандай адоват йўқлиги кўрсатиш учун яхши имконият эди.

Кейинги куни бу ҳақда Майк Феланга хабар қилдим, у бўлса интервью хўжакўрсинга қилингандек туюлишини таъкидлади. Аммо Рунининг олийжаноблиги “Юнайтед”га энди ҳеч қачон қайтмаслик фикрида юрган Роналдуни ҳайратда қолдирди. Унинг хаёлида барча йўллар ёпиқ ва жамоага қайтадиган бўлса, ОАВ уни тилка-пора қиладигандек кўринди. Руни уни тинчлантириш учун бир неча маротаба қўнғироқ қилди. Таъкидлаб ўтиш керак, бу “Юнайтед” ўйинчиларининг терма жамоа ўйинлари доирасидаги биринчи жанжали эмасди. 1965 йилга қайтамиз, Англия – Шотландия баҳси, Нобби Стайлзнинг бўлажак жаҳон чемпионлари таркибидаги биринчи ўйини. Денис Лоу ўз майдони қисмида эди, Стайлз эса унинг олдига келиб: “Омад ёр бўлсин, Денис” деди. Денис уса бунга жавобан: “Йўқол бу ердан жин ургур инглиз!” деди.

Стайл эса бундай муомаладан ғазабга келди.
Ҳа, ҳақиқатдан ҳам Роналду Рунининг қоида бузганидан сўнг ҳакамнинг олдига югуриб келди. Бундай ҳолат ҳозирда футболда жуда кенг тарқалган. Бироқ Роналдунинг бошида фақатгина бир нарса – ўз мамлакати учун ғалабага эришиш фикри бор эди холос. У кейинги мавсумдан яна “Манчестер Юнайтед” таркибида ўйнаши ҳақида ҳеч ҳам ўйламасди. Бу Жаҳон Чемпионати эди. Албатта, кейинчалик Роналду ўз қилмишидан пушаймон бўлди. Унинг уйида меҳмон бўлганимизда, бундай ҳаракатлар қандай оқибатларга олиб келишини тушуниб етганига гувоҳ бўлдик. Ҳукм нотўғри чиқарилган эди. Мураббий унга ҳар қандай шароитда ҳам жалжалгача етиб бормасликни айтган эди ва шу сабабли у Руни билан термадаги жамоадоши ўртасидаги тортишувни олдини олиш учун ҳакамнинг олдига келганди. Унинг бундай ҳаракатини “Мен Рунини четлатилишига сабабчи бўлдим, мен ўз мақсадимга эришдим” деган руҳда амалга оширмаганига ишондим.

Биз Португалиядаги виллада тушлик қилдик, Жорже Мендеш ҳам шу ерда эди. Рунининг Мендешга қўнғироқ қилгани, бизга Роналдуни фикридан қайтаришга ёрдам берди. Мен Криштиануга шундай дедим:

-Сен “Юнайтед”нинг энг довюрак ўйинчиларидан бирисан. Агар жамоани мана шундай тарзда тарк этадиган бўлсанг, эришган барча ютуқларингни йўққа чиқарасан.
Мен унга 1998 йилги Бекхэм билан бўлиб ўтган воқеани айтиб бердим:

-Ҳаммаси деярли шундай бошланганди. Мухлислар Бекхэмнинг иблис каби безатилган ҳайкалчасини Лондондаги ҳар бир пабнинг пештоқига илиб қўйишганди Аммо у ғурури баланд йигит эди ва қийинчиликларни енгиб ўта олди.

Ўша нохуш ҳолатдан сўнг Дэвид биринчи ўйинини сафарда “Вест Хэм”га қарши ўтказди. Бироқ у бошини баланд кўтарганча ажойиб ўйин намойиш этишга эришди.

-Сен ҳам буни енгиб ўтишинг керак, - дедим Роналдуга.
Унинг Лондондаги биринчи ўйини “Чарльтон”га қарши бўлиб ўтди. Ўшанда мен президентлар ложасида ўтирган эдим ва менга яқинроқ турган бир маҳаллий мухлис уни сўка бошлади. Унинг “Португалиялик ҳаромзада” дегани, муайян конунларга риоя этиб айтилган ягона гап эди. Танаффусга беш дақиқа қолганида Роналду тўпни қабул қилиб олди ва тўртта ўйинчининг орасидан тўпни қаттиқ зарб билан тепди. Тўп тўғри дарвозага бориб тушди. Шундан сўнг ёнимда ўтирган йигитнинг овози чиқмай қолди. У сўкинишларим Роналдуни янада руҳлантирди деб ўйлади шекилли.

Роналду мавсумни аъло даражада бошлади ва Руни билан алоқаларини яхшилаб олди. Криштиану аралашмаганида ҳам Уэйннинг четлатилиши аниқ эди, Роналдунинг бунга ҳеч қандай алоқаси йўқ. Ғалвалар тугаб уни ўзимизда олиб қолишимиз аниқ бўлганда жуда хурсанд бўлдим ва бу билан биз Москвада бўлиб ўтган Чемпионлар лигаси финалида ғалаба қозониш учун пойдевор яратдик.

2012 йили Петер Шмейхел ва Сэм Эллардайс билан биргаликда “ВВС” телебошловчиси Дэн Уолкернинг “Саволлар ва Жавоблар” дастури доирасидаги кўрсатувда меҳмон бўлдик. Менга қуйидаги саволни беришди:

-Ким яхшироқ ўйнайди Роналдуми ёки Месси?
-Роналду жисмонан бақувват, иккинчи қаватда яхши ўйнай олади, иккала оёғидан ҳам тенг фойдаланади ва энг асосийси жуда тезкор футболчи. Бироқ тўп Мессига келиб тушганида, у ҳақиқий сеҳргарга айланади. Унинг паст бўйи рақиблар орасидан тезкорлик билан ўтиб кетишига ёрдам беради ва уларга ҳеч қандай имконият қолдирмайди.

Шмейхелнинг фикрича, Роналду кучсиз жамоада ҳам ўзининг ҳозирги ўйинини намойиш эта олади, Месси эса – йўқ. Бу жуда ҳам тўғри баҳо эди. Лекин тўп Мессида бўлса, бу бола дарвозани ишғол этиш учун ажойиб вазиятларни ҳосил қила олади. Петернинг фикрича, Мессининг ўйини Хави ва Иньестанинг тўп узатишларига боғлиқ эди. Бу гап Роналдуга ҳам тегишли деб ўйлайман, чунки уни доимо тўп билан озиқлантириб туриш керак. Мен ҳар доим улардан бирини бошқасидан устун қўйишга қарши чиққанман, сабаби улардан бирини иккинчи ўринга қўйиш жуда нотўғри бўларди.
Мадридга кетганидан сўнг орамиздаги дўстлик ришталари Роналдунинг жамоада ўтказган ажойиб ўйинлари сингари сақланиб қолди. Клубни тарк этганида ҳам алоқалар йўқолмади, у билан ўтказилган ўйинлар ўзига хос ўчмас хотирани яратди.

Сэр Алекс Фергюсон (Автобиография). Кириш

1-боб (1-қисм) (2-қисм)

2-боб (1-қисм), (2-қисм), (3-қисм), (охири)

3-боб (1-қисм), (2-қисм), (охири)

4-боб (1-қисм), (2-қисм)

5-боб (1-қисм), (2-қисм)

6-боб (1-қисм), (2-қисм)

7-боб (1-қисм), (2-қисм), (3-қисм)

8-боб (1-қисм)

8-бобнинг навбатдаги қисми яқин кунларда сайтимиздан ўрин олади. "CA"ни кузатиб боринг.

Муродов Миразиз таржимаси.

Сэр Алекс Фергюсон (Автобиография). 8-боб (2-қисм)