Shu bois hamkasbim Xayrulla Xoliqov ikkimiz ertaroq mehmonxonaga tashrif buyurdik. Bu erda yaponiyalik mutaxassis Masayuki Koneko bilan tanishdik. U Yaponiya terma jamoasiga FIFA tomonidan biriktirilgan ekan. Tabiiyki jahonda o'z o'rniga ega bo'lgan Yaponiya futbolining rivojlanish dasturi haqidagi uning bilganlari bilan tanishish biz uchun qiziq bo'ldi.

U bizni O'zbekistondan ekanligimizni bilganidan so'ng:
- O'zbekiston terma jamoasini musobaqada kuzatyapmiz. O'yinlaringiz menga yoqyapti. Umuman olganda, so'nggi yillarda mamlakatingiz futbolida katta o'sishga erishyapsizlar. Bu bilan sizlarni tabriklasa bo'ladi.

- O'z paytida Yaponiya ham shuday bosqichni bosib o'tgan. "Jey liga"ni rivojlantirishda avvalo nimaga ahamiyat qaratilgan?
- 90 yillarning boshida yapon iqtisodiyoti jiddiy tarzda o'sib bordi. Shunda biznikilar futbolga ham katta ahamiyat berish kerak ekanligini aytishdi. Unga qadar chempionatimiz oddiy ko'rinish olgan edi. 1994 yilga kelib unga professional maqomi berildi va dunyo tan olgan yulduzlar taklif etila boshlandi. Ularning orasida Zikoni hamma taniydi. 2000 yilga kelib etibor mahalliy o'yinchilarga qaratila boshlandi va qimmat legionerlarning kelishi to'xtatildi. Bundan tashqari jahonda yuz bergan inqiroz bizga ham o'zining salbiy tasirini o'tkazdi va yapon klublari katta harajatlardan qocha boshlashdi. Natija esa MTJ foydasiga bo'ldi. Yani biz etiborni yoshlarga qaratdik. Bugungi kunda Yaponiyada katta maoshga o'ynashmayapti.

- Futbolning o'sishida halollik muhim. Yaponiyada hakamlar va futbol rahbarlari o'rtasidagi halollik qay darajada?
- Bizning mentalitetda pora olish degan narsa yo'q. Shuning uchun liganing barcha klublarida saviya bir xil. Aksar davlatlarda bir jamoa ketma-ket ravishda chempionlikni qo'lga kiritadi. Yaponiyada bunday holni ko'rmaysiz. Quyi divizon vakili "Jey Liga"ga chiqsa chempion bo'lib ketaveradi. Keyin bizda totalizator degan narsa yo'q. Odamlar uni o'ynamasligiga sabab ham bor. Chempionatda o'yinlar kelishilmaganligi bois kim qaysi jamoani yutishini avvaldan bilmaydi. Hakamlar ham pora olishmaydi. Ammo qo'shni davlatlarda bu borada jiddiy muammolar bo'lyapti.

- Chempionatning tezda rivojlanib ketishida muhim rol o'ynagan burilish deb nimani ayta olasiz?
- Eng avvalo muxlislarni stadionga chorladik. Buni qanday amalga oshirdik? Olib borilgan kuzatishlar natijasida malum bo'ldiki, chempionat o'yinlariga asosan 30-40 yosh oralig'idagi kishilar tashrif buyurishgan. Nima uchun kichiklar va kattalar yo'q, nima uchun ayollar stadionga kelishmaydi? Buning uchun bizda marketing va omma bilan ishlashga alohida ahamiyat qaratila boshlandi. Bolalarni stadionga chaqirish uchun turli bepul o'yinchoqlar, kattalar uchun kofe, ayoli bilan keladigan erkaklarga esa oilaviy sektorlarni barpo etdik. Natija yomon bo'lmadi. Bugunga kelib barcha stadionlar to'lib toshgan.

- Jamoalar qaerdan pul topadi, majburiy homiylar bormi?
- Yuqorida aytib o'tganimdek, 1994 yilda Yaponiyada iqtisodiyot keskin o'sib ketdi. Shunda davlat rahbarlari katta-katta kompaniya vakillarini yig'ib futbolga ham etibor qaratish lozimligini aytib o'tdi. Ammo bu majburiy emas edi. Shunda futbolga qiziqadigan kompaniya rahbarlari o'zlari joylashgan shahar jamoalariga homiylik qilishni boshladilar. Avvaliga "Toyota", "Nissan", "Panasonic" va JVC kabi yirik kompaniyalar homiylik qila boshladilar. Futbol saviyasi o'sib ketganidan keyin ular uchun endi bu sharafli ishga aylandi. Jamoalar o'z o'yinlarini TVga sotadilar, magazinlardan mo'maygina daromad oladilar. Chipta sotuvi bor. Turli xil ko'ngilochar tadbirlarni aytmasangiz ham bo'ladi. Har bir jamoaning o'z timsoli bor va ular o'yin davomida bolalar bilan o'ynashadi, qo'l berib ko'rishadilar. Bu esa ularni keyingi o'yinga yana stadionga kelishiga sabab bo'ladi. Bizda ota albatta o'z farzandi bilan futbolga keladi. Keyinchalik u bola katta bo'ladi va farzandini xuddi otasi kabi stadionga olib tushadi.

- Janob Suzukining Yaponiya futbolidagi xissasi beqiyos bo'lsa kerak?
- Albatta. Men aytib o'tgan aksariyat ishlarga aynan u bosh-qosh bo'lgan. Uning futbolda tutgan o'rni katta.

P.S. Bizda ham shunday, faqat OFKdan komissiya kelganida..

Xayrulla Xoliqov va
Nodirxo'ja Yuldashev suhbatlashdi.

BAA, JCH. Masayuki Koneko: “Futbolni rivojlantirish uchun avvalo muxlislarga etibor berdik”