Кўча-кўйда юрганда ҳам кўпинча атрофдаги ёзувларга, реклама баннерларидаги ёзувлар қанчалик тўғри ёзилган-ёзилмаганига эътибор бериб юраман. Агар бирор жойда ўзбек тилининг грамматикаси билан боғлиқ имловий хатога кўзим тушса жиғибийрон бўламан, асабим қўзийди. Қайси фаросатсиз одамнинг иши бу деган хаёлга бораман.

Кеча баъзи ишлар билан бўлиб “Бунёдкор” – “Қизилқум” баҳсига бора олмадим. Шундай бўлдики, ўйинни ТВ орқали кўришга тўғри келди. Ўйинга тўхталиш ниятим йўқ, мени кўпроқ мадйон атрофидаги рекламалар ўзига тортди. Бу стадионда яқиндагина “Бунёдкор” – “Ал Жаиш” учрашуви ўтказилганди. Кеча олий лигамиз ўйини бўлиб ўтди. Лекин эътибор бериб қарасам, рекламалар ўша-ўша, яъни Осиё чемпионлар лиагси пайтида майдоннинг учта қисмини безаб турадиган Nikon, DHL, Epson, TOSHIBA ва яна бошқа фирмалар номи.

Фақат ўртада бизники турибди: ЎФФ расмий сайти билан ПФЛнинг кенгайтирилган ёзуви. Қани, “Бунёдкор”нинг ҳомий ва ҳамкорлари? Бир томондан шунча оворагарчиликнинг нима кераги бор дерсиз. Ахир уч кундан кейин шу стадионда яна ОЧЛ ўйини бўлиб ўтади. Ҳадеб реклама тўсиқларини у ёқдан бу ёққа кўчиришдан нима фойда? Барибир олий лигани ўтказадиган ташкилотга майдон атрофида қанақа рекламаларнинг туриши қизиқ эмас-ку. ПФЛ учун фақат ўзиники турса бас. Асосийси, ЎФФ ва ПФЛ баннерлари бўлса бўлди.

Масалан, кечаги ўйинда ПФЛ матбуот котиби Григорий Ртвеладзе комиссарлик қилди. Ахир учрашув комиссарининг вазифаси мана шундай деталларга эътибор бериш эмасми? Мезбон жамоа “Бунёдкор” бўлгани учун шундоқ клуб раҳбариятига учрашиб, “Кечирасиз, бу TOSHIBAнинг бугунги ўйинга нима алоқаси бор? Ёки сизлар билан ҳамкорлик туздими?” деб сўраса бўлади-ку. Нафақат Ртвеладзе, балки ПФЛ раҳбари Фарҳод Магометов ҳам бориб сўрамайди. Чунки улар учун майдон атрофидаги ёзувларга эътибор бергандан кўра ўйиннинг тезгина ими-жимида ўтиб кетгани афзал. Кейин ким ёмон – журналист ёмон, нуқул хато ва камчиликларни қидириб юради.

Майли, биз ёмон бўлайлик, лекин ўзбек тилининг грамматикаси бу даражада бузилишига қандай қараб туриш мумкин? ОАВни ҳурмат қилмасангиз ҳам, ҳеч бўлмаса она тилимизни ҳурмат қилинг, ахир болангиз ҳам шу тилда гапиради-ку! Ана энди ёзувга эътибор қаратамиз. Бу ўша Суперкубок пайтидаги “Жар”да турган реклама тўсиғи. Бу ҳақда ўйиндан кейин ҳамкасбим Нодирхўжа Юлдашев ҳам ёзди. Лекин атроф ҳамон жимжит. Рекламада сўзма-сўз худди шундай ёзилган: O'ZBEKISTON PROFFESSIONAL FOOTBALL LIGASI – тўртта сўзнинг учтасида хато. Аслида Ўзбекистон сўзи лотин ёзувида O‘ZBEKISTON деб ёзилади. Профессионал сўзида битта “ф” бўлади. Яъни, PROFESSIONAL. FOOTBALL сўзи эса инглиз тилида ёзилган бўлиб, ўзбек лотин ёзувида FUTBOL дейилади. Фақат LIGASI тўғри ёзилган. Сўзма-сўз имловий хатоларсиз ёзадиган бўлсак, O‘ZBEKISTON PROFESSIONAL FUTBOL LIGASI дейилади.

Биз тушунамиз, кўпчилик футбол кишилари (мутахассислар, мураббийлар, футболчилар) ўзбек тилининг имловий қоидаларини билмасликлари мумкин. Лекин ҳеч бўлмаса оддий ўрта мактабдан бирорта она тили ўқитувчисига мурожаат қилиб, илтимос, шуни бир кўриб беринг, тўғри ёзилганми деб сўраса бўлади-ку. Ёки бўлмаса ПФЛда фаолият юритаётганлардан биронтасининг қариндош-уруғида ўқитувчи бордир. Албатта, бу каби хатолар учун ташкилот раҳбарини танқид қилишдан йироқмиз. Лекин ПФЛ матбуот котиби бундай камчиликка бефарқ қараб турмаслиги лозим. Ахир матбуот котиби – аввало журналист, у ўзбек тили грамматикасидан озми-кўпми хабардор бўлмоғи лозим. Ёзувни босмага беришдан олдин бир оғиз матбуот котиби билан маслаҳатлашса бўлади-ку, “Ука, шуни бир кўриб бергин” деган маънода.

Тилга эътибор – элга эътибор деб бежизга айтилмаган. Имловий хатолардан қанча ҳоли бўлсак, халқ бизни шунча ҳурмат қилади, эътиборга олади. Стадионга томошабин кам тушган билан эфир орқали ўйинни кўпчилик кўради ва бундай хатоларга кўзи тушган одамнинг асаби ўйнайди. Умид қиламизки, ички биринчиликнинг кейинги ўйинларида олий ва биринчи лигани назорат қилаётган ПФЛ нафақат майдон атрофидаги бошқа реклама тўсиқларига, балки ўзи томонидан қўйиладиган баннерларга ҳам янада эътиборлироқ бўлади.

Хайрулла Холиқов.

Ўзбек тилининг грамматикасини билмаган ПФЛдан яна нима кутиш мумкин?